Voor het eerst sinds begin jaren negentig zal de inflatie volgend jaar oplopen tot 4 procent, terwijl de inkomens met zeker 8 procent stijgen.

Door onze redacteur MAARTEN SCHINKEL

ROTTERDAM, 8 SEPT. Het inflatiespook leek verdwenen. De economische hausse na de Duitse eenwording tien jaar geleden, de tweede oliecrisis van de jaren tachtig - ze hadden grote gevolgen, maar inflatieschokken deden zich niet voor. In de Nieuwe Economie leken die verleden tijd. Maar als de voortekenen niet bedriegen, zal begin volgend jaar voor het eerst weer een inflatie optreden van meer dan vier procent.

Daarmee gaat Nederland een bizar jaar tegemoet. Zowel inflatie als inkomens zullen de karakteristieken gaan vertonen die meer horen bij een jonge, aanstormende en withete economie als Ierland, dan die van een volwassen, gevestigde economie als Nederland. Volgend jaar staat de Nederlanders een inkomensimpuls te wachten die doet denken aan de jaren zeventig. De invoering van het nieuwe belastingplan levert een netto- inkomensstijging op van vijf procent. Verwacht wordt ook dat de CAO- lonen met zeker 3 procent zullen stijgen. In de praktijk zal dat vermoedelijk meer zijn. Het Nationaal Beloningsonderzoek, jaarlijks uitgevoerd door het salarisbedrijf ADP, het adviesbureau Nedworx en de accountants van Deloitte & Touche, spreekt voor dit jaar al van een feitelijke loonstijging van 6 procent. Werknemers maken gebruik van de krappe arbeidsmarkt om bij hun werkgever een extra loonsverhoging af te dwingen buiten de CAO om.

Tegenover de sterke inkomensimpuls dreigt nu ook een even sterk inflatiecijfer komen te staan. De dollar bereikte deze week met 2,55 gulden zijn hoogste peil sinds 1986. Dat jaagt de invoerprijzen op. De prijs van ruwe olie staat met 34,55 dollar op een piek sinds de Golfoorlog. Dat werkt door in de brandstofprijzen.

Daar bovenop komt in januari een tweetal incidentele effecten. Begin dit jaar viel de omroepbijdrage weg, omdat die voortaan via de belasting wordt geïnd. In de inflatiestatistieken komt dit effect dit jaar terug als een 0,5 procentpunt lagere inflatie. De 2,5 procent inflatie die het Centraal Bureau voor de Statistiek vanmorgen over augustus rapporteerde, bedraagt dus eigenlijk nu al 3 procent. In januari 2001 valt het omroep-effect weg, en is het inflatiecijfer plotseling 0,5 procentpunt hoger. Daarbij komt de verhoging van het hoogste BTW-tarief van 17,5 procent naar 19 procent, die de invoering van het nieuwe belastingstelsel vergezelt. Rabo-analist H. Berendsen schat het opwaartse effect van die maatregel op 1,2 procentpunt. Ook dit effect treedt op in januari, zodat een inflatiepiek van 4 procent volgens Berendsen aannemelijk is.

Oplopende lonen, en hoge prijzen: VNO-NCW-voorzitter J. Schraven waarschuwde begin deze week voor een loon-prijsspiraal, en pleitte voor een CAO-loonstijging van slechts 2 procent in 2001. De kans dat de loonstijging zo laag zal uitkomen wordt door analisten vrijwel nihil geacht, hoewel ook de looneis van 4 procent niet serieus wordt genomen. "De bonden zeggen wel dat ze zich niets zullen aantrekken van het feit dat de lastenverlichting de netto-inkomens toch al opstwut, maar de praktijk is dat de soep niet zo heet gegeten wordt als hij wordt opgediend," zegt B. van den Berg van ABN Amro. Los van de lonen zal de spiraal moeten worden doorbroken door het wegvallen van de prijsstijging van dollar en olie in de loop van volgend jaar, die de inflatie weer wat drukt. Berendsen verwacht een geleidelijke daling van 4 procent procent begin 2001 naar 3 procent eind 2001, om op een gemiddelde van 3,5 voor het jaar uit te komen. Ook ABN Amro zit op dit scenario, hoewel Van den Berg wel waarschuwt voor tweede-orde-effecten als de inflatie te lang te hoog blijft. In dat geval infilteert het zichtbare, opwaarts vertekende inflatiecijfer volgend langzamerhand in de werkelijke prijzen.

Statistische hulp komt pas weer in 2002. Zoals incidenten het inflatiecijfer dit jaar drukten, en volgend jaar juist extra opstuwen, zo zal in 2002 de inflatie weer naar beneden worden gedwud. Dan valt immers de btw-verhoging, en daarmee het opwaartse effect van 1,2 procentpunt, weer weg.

Maar, zo waarschuwen analisten, de economische situatie is op dit moment zo onzeker dat twee jaar vooruitkijken enkel een theoretische exercitie kan zijn. In de tussentijd zal het voor prodeucenten en werknemers zaak moeten worden om door de inflatiepiek van 2001 heen te blijven kijken. Hoe groot de verleiding ook is.

( a d v e r t e n t i e s )