T V V O O R A F :
En God voor ons Allen
MAARTEN SCHINKEL
David Bowie zong Golden
Years in de jaren zeventig, maar de Gouden Jaren die we nu meemaken
zijn van een andere orde. De periode van ongekende economische voorspoed
waar we nu in leven, zegt Robeco-strateeg Jaap van Duijn vanavond in de
documentairereeks Gouden Tijden, doen veel meer denken aan de
vroege jaren zestig.
Van Duijn heeft gelijk, zij het dat er een belangrijk verschil is. De
welvaart was toen te nieuw en te pril om al te kunnen leiden tot het
materialisme en de geldzucht die nu om zich heengrijpt, na jaren van
hoge economische groei, een vrijwel afwezige werkloosheid en
vastgoedprijzen en aandelenkoersen die maar niet lijken te kunnen
stoppen met stijgen. De decadentie van de jaren zeventig maakt de keus
voor Bowie's song als titelmuziek meer dan gerechtvaardigd.
Gouden Tijden gaat over geld. Niet hoe we het verdienen - of
liever: opstrijken - maar over hoe we er mee omgaan. De
documentairereeks, met vakmanschap vervaardigd door Ireen van
Ditshuyzen, laat een mistroostig gevoel achter. Zoals na dat etentje,
feestje of receptie waar het alwéér alleen maar ging over
huizen - "dat van de buren ging onlangs weg voor 9 ton, dus we denken nu
aan iets halfvrijstaands'. Over aandelen - "neenee, je moet gewoon
puts ING schrijven en dan draaien in KPN, ik weet daar wel een
mannetje voor". Of over salarissen - "dus ik zeg tegen Van Baalen: kijk,
wat ik nu bruto krijg, wil ik eigenlijk wel netto".
Prachtig is de verhaallijn over een aandelenhandelaarster die met vier
collega's een eigen bedrijf opzet, in de verwachting dat de beurshausse
even hard zal doorgaan als tot nu toe het geval was. Angst en hebzucht,
de twee belangrijkste drijfveren van de beleggersmassa, wisselen elkaar
keurig af in de van haar gezicht af te lezen stemmingen. Even fraai is
de Ajax-jeugd, waar de salarisverschillen zo hoog oplopen, dat van een
teamgeest al lang geen sprake meer is. Ieder voor zich, en God voor ons
allen.
De twee commentatoren die door de reeks vervlochten zijn, naast Van
Duijn de Rotterdamse hoogleraar Arjo Klamer - zo ongeveer de enige die
de rol van geld succesvol relativeert - fungeren als contrapunt. Toch
analyseert Gouden Tijden minder dan het simpelweg toont hoe de
nieuwe rijkdom de persoonlijke cultuur langzamerhand vervuilt. De
geldzucht, het materialisme, de zelfoverschatting en het idee dat niet
werk, maar beleggen de juiste weg is naar welvaart, doen na twee
kabinetsperiodes van hoogconjunctuur zo langzamerhand stiekem verlangen
naar een gebeurtenis die iedereen weer even met beide benen op de grond
zet: een malse, kletterende recessie. Zoals een onweersbui die alles
weer fris maakt na een veel te lange, drukkend hete dag. En mocht dat
niet gebeuren, laat dan in Godsnaam een nieuwe generatie hippies
opstaan.
Gouden Tijden, Net5, 21.55-22.30u.