Olof Stenhammar wint altijd

Het Zweedse bedrijf OM Gruppen lanceerde met zijn vijandige bod op de Londense effectenbeurs een aanval op het old-boys-network. Een schijnaanval op de oude beursorde? Nee, zegt OM beslist. "Zij denken niet commercieel, wij wel."

Door Paul Friese

Marineschepen doorklieven metershoge golven. Het olieverfschilderij - veel blauw, veel grijs - hangt tegenover zijn bureau. De kamer is niet groot, eerder klein en eenvoudig. Het is de kamer van de meest spraakmakende ondernemer van dit moment, de man die met zijn vijandige bod op de London Stock Exchange wereldwijd de aandacht trok. Het schilderij beslaat de volle breedte van de wand. Vanachter zijn bureau moet hij het altijd zien, de zee, de schepen - alsof het schilderij hem aan iets dierbaars moet herinneren, aan de jaren dat hij zijn slapie leerde kennen, zijn maat die de machtigste man van Zweden werd. Olof Stenhammar en Claes Dahlbck. Boezemvrienden? "Vrienden," zegt Hans Olsson, hoofdredacteur van Dagens Industri, die beiden goed kent. Dahlbck werd na hun diensttijd bij de marine de beheerder van het familiekapitaal van de Wallenbergs, de schatrijke Zweedse familie met grote belangen in de nationale industrie, tot hij zich twee jaar geleden in Londen terugtrok. Stenhammar richtte in 1984 Options Mklarna op (optiemakelaars), later omgedoopt tot OM Gruppen, of kortweg OM, nadat hij via omzwervingen in New York het optievak had geleerd. Daarbij geholpen door zijn vriend. Hebben ze het aanvalsplan op de Londense beurs samen beraamd? Ze zullen er zeker samen over hebben gesproken, zegt Olsson. Dahlbck, het financiële brein, en Stenhammar, de visonaire ondernemer. Toch gelooft Olsson dat alleen Stenhammar de bedenker van de aanval is.

Wie is deze man die als student al met succes handel dreef (welke krant schreef dezer dagen niet over zijn eerste handel: import van privé-zwembaden?) en met zijn studie economie geen haast had? Behalve visionair is hij emotioneel, zegt een financieel journalist die anoniem wil blijven. Toen Stockholm niet de Olympische Zomerspelen voor 2004 kreeg, waarvoor hij de campagne leidde, huilde Stenhammar in het openbaar. Tamelijk ongewoon voor een Zweedse man van zijn leeftijd (61), zegt de journalist. Het was zijn eerste mislukking, zegt een financieel analist. Stenhammar zei later dat het niet uitmaakte of Stockholm van Athene had verloren, zegt de journalist, want de gooi naar de Spelen had Stockholm 'op de kaart gezet'. Vrijwel hetzelfde zei hij afgelopen dinsdagavond op tv: het maakt niet uit hoe het met het bod op Londen afloopt, het zet OM - zijn bedrijf - op de kaart.

Hij is geen bluffer. Een bluffer kan op den duur zijn positie niet waarmaken. Dat kan Stenhammar wel, zeggen de mensen die hem goed kennen. Zijn stijl, zijn cultuur heerst nog steeds bij OM, zijn hele manier van denken heeft het bedrijf doordrenkt, ondanks het feit dat hij als president-directeur is afgetreden en voorzitter van het bestuur is geworden, het bestuur waarin 40 procent van het aandeelhouderskapitaal is vertegenwoordigd, de Wallenbergs, die een belang van 15 procent hebben, voorop.

Hij heeft de slimheid van de straat, hij is impulsief en ondernemend, hij kent veel mensen. Hij staat er om bekend dat hij mensen gemakkelijk zo ver krijgt dat ze maar wat graag met hem samenwerken. Het is ongelooflijk moeilijk iemand te vinden die iets onaardigs over Stenhammar wil zeggen, hoewel lieden in zijn positie toch altijd wel vijanden moeten hebben, zegt de journalist. De hal van OM Gruppen in het centrum van Stockholm heeft iets van een Grieks ministerie in Athene. Het wemelt er van de mannen, mannen die in en uit lopen en luidkeels mobiel telefoneren. Op de eerste etage van het betrekkelijk kleine gebouw - veel hout, veel losse, kleurrijke tapijten - heerst rust. Achter doorzichtige glazen wanden werkt het topmanagement. Alleen de kamer van Per Larsson, de 39-jarige president-directeur, is leeg. Hij is in Londen, hij zit aandeelhouders van de beurs daar de voordelen van het overnamebod uit te leggen, net als Stenhammar. Hoe hebben ze zich hier op de vijandige reacties op hun vijandige bod voorbereid? Bespottelijk, zei Londen, belachelijk, zei Frankfurt, dat dacht de winnaar te zijn van de fusie op voet van gelijkwaardigheid met de veel grotere Londen Stock Exchange (LSE). Niklas Midby, vice-president van OM: "Wij zijn altijd de eersten geweest, en dan lok je zulke reacties uit. We waren de eersten in de wereld met een commerciële, elektronische optiebeurs, we waren de eersten in de wereld die een nationale beurs overnamen (de beurs van Stockholm, waarvoor OM de elektronica leverde, die in hetzelfde gebouw is gehuisvest, red.). Elke keer krijgen we te horen: wie zijn jullie, hoe kun je dit doen? Maar we doen het. Kwestie van stijl, onze stijl." Snoeverij? OM is met zijn beurs plus transactietechnologie een succesvol bedrijf. Een winnaar. En de winnaar heeft altijd gelijk. Toen de beurs van Londen op 24 juli jongstleden zelf naar de beurs ging moeten ze bij OM hebben beseft hoe betrekkelijk gering eigenlijk de beurswaarde van Londen was, zegt de financieel analist, die als zovele Zweden over deze zaak anoniem wil blijven. "OM is bijna vier keer zo veel waard." De rekensom was snel gemaakt. Al kostte het, om de offerte gereed te maken, nog "bloed, zweet en tranen" (volgens vice-president Midby). Dat wil zeggen een maand. Op vrijdag 25 augustus werd het vriendelijke bod gedaan. Hooghartig afgewezen. Afgelopen dinsdag kwam het vijandige bod (822 miljoen pond: 27,40 pond per aandeel, of 0, 65 OM-aandeel voor elk LSE-aandeel plus 7 pond contant). Bespottelijk? De prijs is inderdaad niet hoog, zegt de financieel analist. Niet veel hoger dan het aandeel LSE in Londen doet. De premie voor de aandeelhouder is dus maar gering. Toch is de prijs niet cruciaal, zegt hij. Cruciaal is wat OM de handelaren op termijn te bieden heeft, en precies daarover voert nu het bedrijf een roadshow in de City op, teneinde de aandeelhouders van de voordelen van zijn overnamebod te overtuigen.

De ananlist sluit niet uit dat Londense aandeelhouders die ontevreden over de fusieplannen met Frankfurt zijn OM hebben gevraagd een bod op Londen te doen. Aandeelhouders die de technologie van OM kennen. "In Londen worden gemiddeld 120.000 transacties per dag verwerkt, met de technologie van OM was dat twee jaar geleden in twee minuten mogelijk, terwijl hun jongste systeem (Saxsess) nog vijf keer sneller gaat", zegt hij. In de fusieopzet met Frankfurt levert Londen zijn eigen Set's voor het Duitse Xetra in, en dat kan maar enkele honderden transacties per seconde aan. Saxsess wel tienduizend per seconde. Hij sluit een verzoek van Londense aandeelhouders niet uit (volgens een enquête van Bloomberg is 31 procent tegen, 22 procent voor en weet de rest het nog niet), al is het, geeft hij toe, speculatie. Zo neerbuigend Londen op het Zweedse bod reageerde, dat wil zeggen Don Cruickshank, de voorzitter van de London Stock Exchange, met zijn 'bespottelijk', zo hard is het oordeel van OM over het management van de LSE. Vice-president Niklas Midby: "We konden gewoon niet begrijpen waarom in de hele iX-opzet (het fusieplan van februari van Londen en Frankfurt) de naam LSE was verdwenen. Een grote merknaam. Dat toont aan dat ze geen zakenmensen zijn. Ze denken niet commercieel, wij wel." Waarmee hij meteen het verschil tussen de traditionele Europese beurzen en OM onderstreept. De financieel analist: Stenhammar had gelijk toen hij deze week op de tv zei dat beurzen geen eigenaar van hun fondsen zijn. Door zijn efficiënte, op winst gerichte aanpak, gesteund door zijn superieure technologie, meent OM, gebruikmakend van de merknaam die Londen heeft, de aandeelhouders en handelaren van Londen groei in het vooruitzicht te kunnen stellen. Don Cruickshank zei dat een beurs geen winst hoeft te maken, maar een opdracht had te vervullen. Diens uitspraak tekent volgens de analist het verschil tussen de traditionele beurzen, die als compromissen sluitende politici naar een pan-Europese fusie streven, en de rationele, bijna klinische benadering van OM. Dat verklaart ook de heftige reacties op het vijandige bod van OM. De analist: "Het old-boys-netwerk wordt bang." Waarbij de Duitsers nog een reden extra hadden om heftig te reageren (Werner Siefert, de voorzitter van Deutsche Börse, noemde het Zweedse bod bespottelijk én belachelijk): Frankfurt zag zichzelf in de Duits/Britse fusiedeal als winnaar. Uit arren moede zocht het steun in Milaan (steun die door de Italianen ferm werd toegezegd).

Maar bij OM wordt dit alles als de typische, voorspelbare reactie van de oude orde gezien. Daarbij komt, zeggen ze in Stockholm, dat Frankfurt onmogelijk de white knight kan spelen, de ridder die met een hoger bod Don Cruickshank uit zijn benarde positie verlost. Dat zou bij de Londense handelaren met hun scepsis en kritiek en hun akelige gevoel dat Don Cruickshank zich aan de Duitsers al heeft overgegeven helemaal in het verkeerde keelgat schieten. Nog meer invloed van de Duitsers! Sterker: het zou een Duitse overname zijn. Onaanvaardbaar.

Blijven drie mogelijkheden over, zo redeneren analisten in Stockholm. Of iX nu mislukt of slaagt (zij het niet dan na herziene fusieplannen), OM zal in beide gevallen de technologie aan Londen leveren waarvoor Stenhammar met zijn roadshow de handelaren nu in Londen lekker maakt. En niet alleen aan Londen, ook aan Frankfurt. Tenslotte gaat ook Frankfurt naar de beurs en zal het, net als Londen, net als trouwens alle Europese beurzen, een naar winst strevende onderneming moeten worden, met - in de visie van Stenhammar - OM als voorbeeld.

OM werkt zo al samen met de beurs van Kopenhagen (met snelle, goedkope effectentransacties over de landsgrenzen heen), IJsland sluit zich dit najaar erbij aan, Noorwegen en de Baltische Staten hebben een letter of intend getekend om ook mee te doen - allemaal met de elektronische techniek van OM, techniek die elders in de wereld, naast andere beurzen, door de Chicago Board of Trade wordt toegepast (kocht de clearingsoftware van OM). Slaagt het overnamebod van OM op de LSE, dan is Stenhammar natuurlijk winnaar. Maar eigenlijk, zeggen ze in Stockholm, wint hij, hoe je 't ook bekijkt, altijd. In Stockholm gaat het gerucht dat Stenhammar internationale aandacht voor OM nastreefde, om de merknaam OM sterk te maken. In november lanceert OM een nieuw, integraal beurssysteem (voor 6.000 Amerikaanse en Europese aandelen), Jiway genaamd (fonetisch afgeleid van het Chinees voor 'wijsheid'). Zonder zijn bod op Londen had hij nooit de aandacht gekregen die hij nu krijgt, wordt er gefluisterd.

Zou het hele bod dan doorgestoken kaart zijn? Een schijnaanval? Dat wordt in Stockholm krachtig tegengesproken. OM is wel degelijk van plan Londen over te nemen, zo wordt de buitenlandse bezoeker verzekerd. Of is zijn aanval misschien toch krachteloos, beraamd op de T-46, de bejaarde torpedoboot die de reserve-luitenant Stenhammar samen met de Zweedse koning erop nahoudt? Zei hij niet zelf: alles zit nog op die boot, alleen de vitale delen zijn eruit gehaald?

( a d v e r t e n t i e s )