B E E L D :
Voor kinderen
Bas Blokker
Wat is er eigenlijk met de
woensdagmiddag gebeurd? De vakantie is toch her en der al voorbij? Er
wordt toch weer van school thuisgekomen om een uur of half
één? Dan krijg je toch je boterham met kaas, met worst, je
glas melk en dan mag de tv toch aan?
Tekst-tv! Op alle netten! Traag langsschuivende pagina's met
nieuwskomkommers ('steeds minder ziekenhuisopnames'). Met als enige
vooruitzicht dat straks op Nederland 3 het journaal begint. Dat zijn dan
je bewegende beelden tot half vier, als Coco & Jappe begint.
We hebben het over de publieke zenders hè. Want de kraan van
Cartoon Network kun je altijd openzetten voor Cow & Chicken of
Courage. En sinds kort heeft het ooit als kwaliteitzender
bedachte Net5, onder het motto 'binnen zit je altijd goed', KinderNet.
Dagelijks paraderen hier de afdragertjes van een kwart eeuw televisie
voorbij, Wickie de Viking, Nils Holgersson, De Smurfen.
Het mankeert er nog maar aan dat ze Rikkie en Slingertje gaan
uitzenden, of de Kijkkast. Met tussendoor reclame voor
zelfgebakken patat.
Maar zelfs als ze zoiets nog zouden uitzenden, kan het natuurlijk nooit
de verwoestende indruk maken van vroeger. De nonchalance waarmee je op
elk moment van elke dag de knop kan indrukken om kindertelevisie te
zien, moet een ander soort van kijkgedrag geven dan een week opgespaard
verlangen. Als je gisteren, vandaag en morgen naar Kabouter Plop
kijkt, ben je overmorgen vergeten waar al het geplopperdeplop van
gisteren ook weer over ging. (En dan hebben we het maar helemaal niet
over het ge-uhhbojjudoratongo van Wizzy en Woppy.)De herhaling is
een ander vehikel dan het uitstel. Uitstel is een literaire truc om de
spanning op te voeren. Herhaling is het wezenskenmerk van reclame. Geen
wonder dus dat herhaling het op de televisie gewonnen heeft van het
uitstel. De videorecorder heeft van het uitstel een al te kunstmatig
middel gemaakt om nog overtuigend spanning te kunnen teweegbrengen.
Er zit natuurlijk ook een aardige kant aan de herhaling. Als je kinderen
aan je weet te binden, kun je proberen ze iets te vertellen dat de
moeite waard is. En daarvoor dient, tussen kwart over zes en zeven uur
de trits Sesamstraat, Jeugdjournaal, Klokhuis. Dat is nu al
jarenlang een ijzeren formule, met Klokhuis als jongste
aanwinst - Sesamstraat en het Jeugdjournaal zijn volgens
mij al twintig of vijfentwintig jaar te zien.
Als volwassene moet je wel even slikken als je een vrijetijds-Harmen
Siezen ineens 'Hallo allemaal' hoort zeggen, maar het Jeugdjournaal
heeft tenminste een consequentere houding ten opzichte van het
nieuws dan het altijd tussen lollig en compleet aarzelende
Journaal. Kinderen, school, dieren, milieu - dat zijn de vaste
ingrediënten naast het onvermijdelijke grote nieuws. Het kan haast
niet anders of het Jeugdjournaal beïnvloedt de beroepskeuze
van trouwe kijkers. Is er niet al een grotere toeloop op de
studierichtingen Politicologie, Antropologie, Milieukunde en
Diergeneeskunde?
Een beetje braaf is het natuurlijk wel. Simplificerend vaak ook; toen de
Koerdische terroristenleider Öcalan was gearresteerd, had het
Jeugdjournaal het daar bijvoorbeeld erg moeilijk mee en deed toch
gewoon alsof de zielige Koerden heel hard moesten huilen omdat die
gemene Turken de vrijheidsstrijder Öcalan hadden gepakt. Maar het
is altijd informatief, verfrissend eenvoudig (de vertegenwoordiger van
een sponsor-bedrijf heet onderin beeld 'geldgever') en het neemt zijn
kijkers serieuzer dan de meeste andere programma's, of ze nu voor
kinderen of volwassenen zijn gemaakt.
Maar het mooiste programma uit het rijtje is Klokhuis. Elke dag
legt het een thema of een fenomeen uit, gelardeerd met korte sketches in
de traditie van de Stratemaker-op-zee-show. Of het nu over de
huishouding gaat, over Friese paarden of straatlantaarns, de kijker
wordt altijd meegenomen naar zo'n niveau van het onderwerp waar de
desinteresse omslaat in belangstelling. En dat is met het hele KinderNet
precies omgekeerd.