T V V O O R A F :
Ongelukkig tussen sneeuw en ijs
MARCEL HAENEN
Er zijn van die historische
gebeurtenissen die je had willen meemaken. Als toeschouwer. Live.
De reis van Darwin aan boord van de Beagle, de wonderbaarlijke
broodvermenigvuldiging door de Here Jezus, de ontmoeting tussen Stanley
en Livingstone in donker Afrika en alle concerten van Cannonball
Adderley om er een paar - in willekeurige volgorde - te noemen.
Het leven van de Noorse poolreiziger Roald Amundsen (1872-1928) was een
aaneenschakeling van dergelijke benijdenswaardige momenten. Wat moet het
mooi zijn geweest om achterop een van de vier sleeën in gezelschap
van Amundsen, Bjaaland, Wisting, Hassel, Hanssen en 52 dappere honden op
14 december 1911, na een tocht van 12 weken, als eerste mens de
geografische zuidpool te bereiken. Een dikke maand eerder dan Robert
Scott en zijn mannen.
De heroïsche wedloop vormt slechts een beperkt onderdeel van
Hart van ijs, een Noorse documentaire over Amundsen. Verreweg de
meeste, prachtig historische beelden gaan over Amundsens obsessieve
worsteling om een Noorse vlag op die andere pool, in het noorden, te
planten. De Zuidpool had Amundsen namelijk min of meer per ongeluk
veroverd toen hij in 1909 hoorde dat de Amerikaan Robert Peary de
Noordpool zojuist had ingenomen. Dan maar het zuiden, redeneerde
Amundsen, en zo geschiedde.
De Zuidpool bracht hem weinig vreugde. Zijn glorie sneeuwde onder bij
het drama van Scott en de zijnen die op de terugweg het leven lieten.
Aan Amundsen kleefde sindsdien het verwijt dat hij zijn Engelse
tegenstrever min of meer de dood had ingejaagd.
Het verklaart wellicht waarom Amundsen er op alle beelden zo ongelukkig
uitziet. Hij werd maar 56 jaar maar oogt overal ouder dan 75. Al speelde
liefdesverdriet waarschijnlijk ook een rol. Amundsen had een nogal
bronstig karakter, was niet ongevoelig voor vrouwelijk schoon, maar
weinig succesvol bij het veroveren.
Met de inname van de Noordpool gaat het uiteindelijk beter al is het
veelzeggend dat Amundsen vooral wordt toegejuicht na een dramatisch
verlopen mislukte expeditie. "Mensen willen geen vlaggetjes op de kaart
maar avontuur, heldendaden en ontberingen", concludeert hij dan.
Op de documentaire is heel wat aan te merken. Het commentaar is
onvolledig en niet altijd begrijpelijk en de muziek is wezenloos. De
originele beelden, zie hoe Amundsen een walrus uit het ijs knalt, maken
die ongemakken royaal goed. Het loopt beroerd af.
Hart van ijs, Ned.1, 22.48-00.15u.