De Democratische presidentskandidaat Gore is na zijn conventie concurrent Bush net voorbij. Nu kan de echte strijd beginnen. Maar welke kiezer wordt door Al Gore in vervoering gebracht?

Door onze redacteur FRANK VERMEULEN

LOS ANGELES, 18 AUG. Afgaande op vroege opiniepeilingen, zoals van de Amerikaanse omroepgigant NBC, is de Democratische presidentskandidaat Al Gore met zijn acceptatiespeech van donderdagavond zijn Republikeinse opponent George W. Bush eindelijk voorbijgestreefd met 46 tegen 43 procentpunten.

Begin deze week nog lag hij in een peiling van SpeakOut.com 11 procentpunten achter bij Bush. Verwacht wordt dat die piek wat zal afvlakken, zodat beide kandidaten nu ongeveer gelijk liggen in de peilingen. En dat was precies waar Gore's campagnestrategen op gemikt hadden. Maar eigenlijk is dat merkwaardig omdat Gore's kansen gezien de omstandigheden, met een bloeiende economie en nergens een oorlog waarin Amerika betrokken is, veel beter zouden moeten zijn. De handicap waar Gore mee kampt is bekend: als vice-president, de man in het blauwe bankierspak op de achtergrond, geldt hij voor de meeste Amerikanen niet als een "leider". Dat is hetzelfde probleem als waarmee George Bush senior te maken had toen hij na acht Reagan-jaren in 1988 uit de schaduw van het vice-presidentschap naar voren trad. Bush maakte destijds van zijn gebrek een wapen in de verkiezingsstrijd door bijvoorbeeld in zijn acceptatiespeech toe te geven dat hij dan wel "niet de meest welbespraakte man" was, maar: "Ik heb geleerd dat je met mooie woorden alleen geen olie uit de grond haalt." Gore probeerde donderdag hetzelfde door te zeggen: "Als jullie mij het presidentschap toevertrouwen, weet ik dat ik niet altijd de meest opwindende politicus zal zijn. Maar ik beloof jullie hierbij: ik zal elke dag keihard voor jullie werken en jullie nooit teleurstellen." En dat was een passage met minstens twee verborgen mededelingen: het "harde werken" is een steek in de richting van zijn opponent Bush, die de naam heeft het nogal rustig aan te doen. De woorden "niet teleurstellen" waren bedoeld om afstand te nemen van Gore's politieke compagnon president Bill Clinton, die veel Democraten heeft teleurgesteld door zijn onoirbare gedrag in de Lewinsky-affaire. Het feit dat donderdag uitlekte dat een nieuw onderzoek wordt ingesteld naar mogelijk strafbaar gedrag van president Clinton, betekent dat de Republikeinen de komende drie maanden geen methode onbenut zullen laten om zoveel mogelijk profijt te trekken uit die episode. De vraag is alleen of dat het gewenste effect zal hebben op de kiezers, zei een jonge medewerker van een Democratisch Congreslid: "De mensen zijn het gehamer op die affaire beu en willen vooruit kijken."

Een ander probleem waar Gore mee worstelt is zijn persoonlijkheid, of althans het beeld dat van hem bestaat als zijnde stijf, overambitieus en onhartelijk. Sommige commentatoren riepen na afloop van Gore's toespraak verbaasd uit: " Niet stijf!" Maar Gore en zijn adviseurs weten dat hij op dit punt verliest van Bush, die door veel Amerikanen volgens opiniepeilingen gezien wordt als iemand met wie het wel leuk is een biertje te drinken.

De grotere populariteit van de persoon van de Republikeinse presidentskandidaat Bush wordt ook gezien als een reden waarom Gore inhoudelijk flink afstand nam van Bush door zich in zijn toespraak te bedienen van ouderwets-Democratische retoriek gericht tegen het groot- kapitaal, terwijl hij het opnam voor de kleine man. Als hij gematigder was geweest zou hij zijn uitgekomen op min of meer dezelfde standpunten van Bush en zijn 'Conservatieven met Compassie', met als gevolg dat de verkiezingen toch een schoonheidswedstrijd worden die Gore niet kan winnen, zoals het Britse weekblad The Economist schrijft.

Maar Gore's tradioneel-Democratische opstelling wordt ook veroorzaakt door de gespletenheid in zijn eigen partij tussen Democraten van de oude stempel en New Democrats. Dat zijn de aanhangers van het zogeheten Clintonisme, voorstanders van vrijhandel, belastingdiscipline en herziening van de sociale wetgeving.

Ondanks alle vertoon van eenheid op het Conventie-podium de afgelopen week, zijn de Democraten innerlijk ernstig verdeeld. Gore's toespraak leek daarom ook veel meer erop gericht om steun te vergaren onder zijn eigen Democraten van links tot rechts. Met als gevolg dat zijn rede vol tegenstrijdigheden zat: om de linkervleugel te bedienen presenteerde Gore een boodschappenlijst van programmapunten op gebied als onderwijs, gezondheidszorg, oudedagvoorziening en veiligheid die bij elkaar opgeteld de komende jaren vele miljarden dollars vergen. Maar om de New Democrats te gerieven beloofde hij bijvoorbeeld tegelijkertijd een snelle aflossing van de staatsschuld. Kenmerkend is ook dat Gore met de linkervleugel van zijn partij vóór het recht op abortus is, maar ook vóór de doodstraf, waar de rechtervleugel weer voorstander van is. Gore's campagne-medewerkers verwachten nu veel van drie debatten tussen Gore en Bush en twee tussen de vice- presidentskandidaten Lieberman en Cheney in oktober. Maar feit is dat Bush op dit moment beschikt over een bredere basis dan Gore: hij kan nu al rekenen op de steun van 159 kiesmannen in 19 staten terwijl Gore begint met 107 kiesmannen in tien staten.

De hoop van Democratische Congresleden om kiezers te winnen is gericht de begrotingsbehandeling in september waarin zij zullen vechten voor klassiek-Democratische onderwerpen als het aan banden leggen van de verkoop van vuurwapens, een wet waarin de rechten van patiënten zijn vastgelegd, of hogere subsidies voor scholen. Het is de vraag of Bush dan kleur zal bekennen en de conservatieve Republikeinse vleugel in het Congres zal bijvallen. Een nadeel is dat president Clinton wederom de held zal worden van dat spektakel, en dat was nou net iets waar Gore niet op zit te wachten.

( a d v e r t e n t i e s )