NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

KESTER FRERIKS
Het geheim geeft zich langzaam prijs. Een wat onrustige nachtportier in een Weens hotel staat opeens aan de grond genageld wanneer hij een beeldschone vrouw ziet in gezelschap van een operadirigent. De blik die ze elkaar toewerpen komt alleen in films voor: lang, zuigend, indringend, veelbetekenend. Er is iets gebeurd tussen die twee, maar wat is niet duidelijk. Vroegere liefde? Ongetwijfeld.

Dan ineens krijgen we het beeld te zien van nazi's die foto's maken van naakte mannen en vrouwen in de rij voor het concentratiekamp. Het helse licht wordt op een vijftienjarig meisje gericht. Het is dezelfde vrouw. Terug naar het hotel. De vrouw wordt bang, ze wil weg. Het is 1957, het hotel heet, hoe kan het anders, 'Oper'.

Regisseur Liliana Cavani maakte in 1973 de film The Nightporter (Il Portiere di Notte). Aan het begin bouwt ze een onmetelijke spanning op. Alles is suggestie. Dirk Bogarde is fascinerend als opgejaagde nachtportier die een groot geheim met zich meedraagt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij een SS-officier. Bruut kon hij zijn perverse en sado-masochistische verlangens botvieren op joodse gevangenen. Met het meisje speelde hij zijn wrede martelingen; hij bond haar vast, diende haar zweepslagen toe, tot bloedens. De vrouw, gespeeld door Charlotte Rampling, begint zich gewillig te gedragen. De scènes van de vrouw met soldateske nazi-pet, zwarte handschoenen, ontbloot bovenlichaam, passen geheel in het beeld van zoveel nazi-films, van Fassbinder tot Visconti met The Damned.

De film wordt gedragen door Bogarde en Rampling. Bogarde beweegt zijn mond op sensueel-wrede manier. Hij is welbewust jong en uitermate onschuldig geregisseerd. Ondenkbaar dat achter dat gladde jongensgezicht zoveel perversiteit schuil kan gaan. Charlotte Rampling heeft ongemeen groen-blauwe ogen die vervaarlijk kunnen opgloeien. Een stilistisch hoogtepunt van de film is de scène in de opera. Terwijl Die Zauberflöte klinkt en Papageno en Papagena hun beroemde en ook melodramatische duet Mann und Weib... zingen, blikt zij telkens om naar Bogarde, schuin achter haar. De herinneringen zijn gruwelijk: bij diezelfde muziek en dat fleurige Mann und Weib... werd er in het concentratiekamp verkracht.

The Nightporter is een bizarre film over zelfvernedering van de vrouw. Rampling laat zich als een roofdier op de grond vastketenen. Nazist Max onderhoudt banden met een groep ex-SS'ers die nog steeds het 'Sieg Heil' hoog houden. Geen van Max' slachtoffers heeft zijn martelingen overleefd, behalve deze vrouw. Ze moet dan ook afgevoerd worden, want zij brengt de nazi's in gevaar. Bij de receptie van de film werd er getwijfeld aan de oprechtheid van regisseuse Liliana Cavani. Dat is begrijpelijk; zoveel onderdanigheid is moeilijk te aanvaarden. Vooral als er geen enkel weerwoord is. Het simpele 'Ik houd van jou' dat de nachtportier zegt, is te weinig om die slaafsheid van de vrouw te rechtvaardigen.

Il Portiere di Notte (Liliana Cavani, Italie, 1973), zaterdag, BBC2, 1. 35-3.30u.

( a d v e r t e n t i e s )