De coördinatie van het vertegenwoordigende jeugdvoetbal van de KNVB was in handen van Han Berger. De nieuwe technisch directeur van FC Utrecht zet kanttekeningen bij de troonopvolging van Louis van Gaal in Zeist.

Door onze redacteur ERIK OUDSHOORN

UTRECHT, 17 AUG. Met de aanstelling van Han Berger (50) als bondscoach voor Jong Oranje en tevens coördinator van de vertegenwoordigende elftallen maakte de KNVB twee jaar geleden een beleidsmatige keuze. Wat betreft bevoegdheden werd een scheiding aangebracht tussen de eindverantwoordelijkheid van het Nederlands elftal (Rijkaard) en de jeugdteams (Berger). Inmiddels is de klok teruggezet. Mark Wotte kreeg Jong Oranje onder zijn hoede, maar de technische leiding is in handen van Van Gaal, die in Zeist alle macht heeft gekregen.

Daaruit mag worden geconcludeerd dat Berger net op tijd de burelen van de voetbalbond heeft verlaten. "Het is dat FC Utrecht toevallig op hetzelfde moment langskwam, maar op deze wijze was ik bij de KNVB niet verder gegaan. Het gaat niet om de persoon Van Gaal. Ik ben 25 jaar werkzaam in het betaald voetbal en gewend om mijn eigen baas te zijn. Het strookt niet met mijn karakter om onder een ander te werken."

Hij is terug bij zijn oude liefde. FC Utrecht bood hem begin juli de baan aan van de opgestapte technisch directeur Hans van Breukelen. Hoewel hij zo'n functie in gedachten had voor de periode na zijn contract bij de KNVB (dat nog twee jaar doorliep) kon hij de verleiding niet weerstaan nu al terug te keren naar de club waar hij op 25-jarige leeftijd als hoofdtrainer begon. Het was zijn eigen wens te vertrekken bij de KNVB, maar de wijze waarop de overgang tot stand kwam zit Berger niet lekker. "Van Gaal zat al op mijn stoel toen ik nog niet rond was met Utrecht. De KNVB heeft te vroeg dezelfde functie aan twee mensen gegeven. Directeur Arie van Eijden is onzorgvuldig geweest. Ik heb ook grote moeite met zijn suggestie in een interview dat mijn terugkeer bij Utrecht al ruim van tevoren was bekokstoofd en over de rug zou zijn gegaan van Van Breukelen. Absoluut niet waar."

Van Gaal had in verband met de overdracht van het Nederlands elftal een onderhoud met zijn voorganger Frank Rijkaard. Met Berger heeft hij persoonlijk nog geen contact gezocht. Er kwam wel een verzoek via manager Hans Jorritsma. Voorlopig voelt Berger er weinig voor Van Gaal te informeren. "Eerst moet ik van dit enigszins vervelende gevoel worden afgeholpen. Ik had een telefoontje van Louis verwacht met de vraag of het allemaal wel klopte dat ik naar Utrecht zou gaan. Ik denk dat hij achteraf ook geen zuiver gevoel heeft over deze affaire."

Hij voegt eraan toe dat het misschien kinderachtig van hem is zo te reageren. Maar Berger vindt dat hij de afgelopen twee jaar wat heeft neergezet in Zeist, hetgeen nu misschien wordt afgebroken. In een gesprek met Van Gaal constateerde Joop Brand, hoofd opleidingen van Vitesse, dat de Amsterdamse succestrainer op het gebied van jeugdvoetbal inderdaad een nieuwe, eigen koers wil varen. "Ik dacht dat alleen clubs ad hoc-beslissingen nemen, de KNVB doet dat kennelijk ook", merkt Berger op. "Twee jaar geleden is er een beleidsmatige keuze gemaakt. Daar wordt nu weer vanaf gestapt. Dat verbaast me, afgezien van het feit dat er een bult werk heeft gezeten in het uitwerken van alle plannen."

Berger vindt dat hij structuur heeft aangebracht in het jeugdvoetbal van de KNVB. Hij nam oud zeer weg bij de clubs en stelde een maandelijks overleg in met de belangrijkste leveranciers van jonge internationals. Alle spelers kregen per wedstrijd een rapportcijfer en een beoordeling voor zichzelf en hun clubcoach. Maar van het grootste belang was de totstandkoming van een technisch beleidsplan. "Tot voor kort haalden we met de vertegenwoordigende jeugdelftallen bijna nooit een EK of WK. Ik vind dat je al op jonge leeftijd moet leren presteren op die toernooien. Daarom werd in het beleidsplan het streven opgenomen dat alle elftallen zich moeten kwalificeren voor een EK. Verder moet het elftal van onder de zestien jaar op dat evenement bij de laatste vier eindigen. Het team van onder de achttien dient net zover te komen om zich zo te kwalificeren voor het WK. Jong Oranje moet het EK halen en zich plaatsen voor de Spelen. Het A-elftal hoort op het EK de halve finales te halen, op een WK de kwartfinales.

"Tevens is gesteld dat de jeugdelftallen volgens de karakteristieke Nederlandse wijze moeten spelen: accenten op het positiespel, goed verzorgde opbouw van achteruit, creëren van een man-meer-situatie op het middenveld, aanvalsspel via de flanken. Veel landen op de eindtoernooien voor de jeugd maakt het niet uit hoe ze spelen, als ze maar winnen. Wij hebben voor onze jeugdelftallen het 4-3-3-systeem als uitgangspunt genomen. In de bovenbouw, bij Jong Oranje en het Nederlands elftal, krijgen de coaches meer tactische ruimte om hun doelen te bereiken. In het beleidsplan is de speelwijze per speler helemaal uitgewerkt."

Volgens Joop Brand, hoofd opleidingen van Vitesse, heeft ook Louis van Gaal zijn tactische plannen aan de jeugdtrainers bekend gemaakt. Die wijken in nuance af van de afspraken in het beleidsplan. "Van Gaal heeft de jeugd erbij genomen om zijn filosofie in alle geledingen door te voeren. Dat begrijp ik wel", aldus Berger. Met het beleidsplan als uitgangspunt waren de trainers Kaiser, Pijpers, Neeskens en Berger dit jaar redelijk succesvol met de jeugdelftallen. "Voor het eerst hebben we in alle leeftijdscategorieën het EK gehaald. Het team van onder de zestien werd derde. 'De best spelende ploeg' kregen we van alle kanten te horen. In dit elftal spelen vier, vijf toptalenten in de as. Het elftal onder de achttien verloor heel schlemielig in de halve finales, maar heeft zich wel geplaatst voor het WK. Dat Jong Oranje de Spelen niet heeft gehaald is bekend. Alleen dit elftal kwam in mijn ogen fysiek te kort. De andere teams lieten zich te makkelijk intimideren." Vanuit zijn helikopterview in Zeist constateerde Berger dan ook dat het nog niet zo slecht is gesteld met de toekomst van het Nederlandse voetbal. "We kunnen niet volhouden dat we afglijden. Ajacied Rafaël van der Vaart speelde twee EK's: met het team van onder de zestien als aanvoerder en onder de achttien als basisspeler. Teruggerekend vanaf onder de achttien is Feyenoord hofleverancier. Je ziet precies wanneer die club zijn jeugdopleiding tot speerpunt heeft gemaakt. Ajax had de heerschappij op dat gebied, maar ze zijn ingehaald, zo niet voorbij gestreefd door Feyenoord en Vitesse. Ik zag in de A1 van Ajax eens vijf Nederlandse spelers op het veld staan en in het tweede team twee. Dan is het moeilijk om het typische Ajax-spel perfect uit te voeren. Ik geloof niet in voetbalscholen in Afrika en Brazilië. Weggegooid geld. We kunnen de financiën, kennis en tijd die daarvoor nodig zijn beter investeren in het Nederlandse voetbal."

Dit is aflevering twee in een serie over voetbaltalent in Nederland.

( a d v e r t e n t i e s )