B E E L D :
Zappenderwijs
J.M. Bik
Vroeg begonnen en flink gezapt,
gisteravond. Misschien daarover een kleine observatie? Na een paar
avonden verplicht kijken ligt de afstandbediener als een soort
damespistool in de hand. Met dat verschil dat je met je duim afdrukt en
meteen weer kunt oproepen wat je net weggeschoten hebt. Zodat je
instant-recensies en je instant-executies toch een zekere
voorwaardelijkheid houden.
Hoeveel keer zapt een ervaren zapper met zijn audiovisuele Baretta op
een avond? Dertig keer, vijftig keer? Wat is de afstand tussen zijn
stoel en het toestel? Hoeveel meter heen en terug lopen scheelt dat per
dag, per week, maand of jaar? Overigens: zou er, langs een of andere
ingewikkelde weg, die misschien wetenschappelijk allang verkend is, een
relatie bestaan tussen de zapper, bedoeld is hier de mens die het ding
hanteert, en de God van Onan? Mede gelet op de gevarieerde offertes van
de zendgemachtigden?
Allemaal onzin natuurlijk, zonder zapper zou niemand zappen, dat lijkt
me een sluitende redenering. Dan zou je, als heel vroeger, de gewenste
programma's in het omroepblad aankruisen en alleen af en toe volgens die
kruisjes opstaan. Of helemaal niet, zoals in het café, waar de
kastelein weet dat zijn klanten alleen het voetbal willen zien terwijl
hij het meestal ook te druk heeft om met zo'n damespistool te spelen.
Tenzij je in de oude binnenstadskroeg bent die Herman van Veen bezong
("met een lage zoldering en zonder w.c. voor dames apart"), waar
zwijgzame klanten een warme huiskamer zoeken en de televisie de
sceptisch bekeken en beluisterde gesprekspartner is die hen van zijn
hoge plank ertoe dwingt het hoofd niet te laten zakken. Die cafés
bestaan nog. Ik ken er één in een Haagse volksbuurt, ooit
stond de Zuid-Hollandsche Bierbrouwerij ernaast, waar nu tussen nieuwe
rijen flats nog enkele straatjes stand hebben gehouden tegen de
vooruitgang. Uit die straatjes komen Kronkel-mannen, Simon Carmiggelt
stamde trouwens uit deze buurt, die inderdaad soms op pantoffels
binnenschuiven en per hoofdknik bestellen wat ze altijd bestellen. Ze
kijken uren omhoog naar wat de zappende kastelein goeddunkt, als
konijnen naar de lichtbak. Zonder inspraak, gezapt by proxy, als
het ware. Dat hebben ze niet in de schouwburg.
Genoeg, genoeg over het zappen, want voor je het weet denken de mensen
dat je liever dertig keer opstaat. Er was weer veel. Op Nederland 1
bijvoorbeeld een herhaling van Derrick (TROS) en een herhaling
van A Touch of Frost (KRO), wat zou kunnen voeren tot een
bespiegeling over de verschillen tussen de Britse en de Duitse
behandeling van criminele vraagstukken. Ik beperk me hier maar tot de
constatering dat die Derrick in dure auto's rijdt en zijn
wetsovertreders vaak in kringen van villabewoners vindt, terwijl de
slecht geklede, kleffe broodjes etende Escort-chauffeur Frost zijn
criminele klanten meestal aan de andere kant van het sociale spectrum
zoekt en vindt. Over het gewichtige aanzien van de Duitse politie heeft
de historicus Michael Stürmer ooit een theorie ontwikkeld die
teruggaat tot de tijd van de Dertigjarige oorlog (1618-'48). In de
eeuwenlang bestaande lappendeken van Duitse staatjes werden veel
geschillen via justitie en politie uitgevochten, en dat merk je vandaag
nog, zoiets. Zogezien valt Derrick als type best te plaatsen, zoals
Frost, als politieel 'stomperstype' in een naar zijn bestuurlijke noties
veel ouder land, ook redelijk representatief lijkt. Nou ja, het is maar
een gooi, wie daartegen Der Alte en Inspector Morse in het
geding brengt mag wel een lange neus maken, desgewenst. En wie, onder
aanwending van Maigret als gespeeld door de wrattige Bruno
Cremer, voelt voor een vergelijking op dit gebied tussen de grootste
drie Europese landen, moet zelf maar zien.
Even nog iets, zappenderwijs, over het voetballen. RTL5 had een verslag
van Frankrijk tegen het FIFA-wereldelftal, zo'n wedstrijd waarvan de
kwaliteit van de namen van de sterren veelal omgekeerd evenredig is met
de kwaliteit van het spel. Verder was er een samenvatting van het
oefenduel tussen de amateurs van AGOVV en het Nederlands elftal.
Tractaties. Moet kunnen, maar moet het echt?