Kort na de explosie waarbij onbedoeld vier mogelijke ETA-terroristen om het leven kwamen, pleegde de Baskische afscheidingsbeweging weer twee bomaanslagen.

Door onze correspondent STEVEN ADOLF

MADRID, 9 AUG. De Baskische afscheidingsbeweging ETA heeft gisteren opnieuw toegeslagen. In het Baskische stadje Zumaia werd aan het begin van de middag de ondernemer en voorzitter van de provinciale werkgeversorganisatie Juan María Korta met een autobom vermoord. De aanslag werd een paar uur later gevolgd door de ontploffing van een autobom in Madrid, waarbij elf gewonden vielen, onder wie twee kinderen. De aanslagen komen nadat maandagavond in Bilbao een auto met vier mogelijke ETA-terroristen was geëxplodeerd. Volgens politiedeskundigen was de aanslag op Korta evenwel al langer voorbereid en vormde hij een onderdeel van een nieuwe afpersingscampagne, waarin de ETA van Baskische ondernemers een " revolutionaire belasting" eist. Het beeld dat gisteren het langst op het netvlies bleef hangen was dat van Román Sudupe, de commissaris van de Baskische provincie Guipúzcoa en vooraanstaand lid van de Baskisch-nationalistische partij PNV. Huilend van onmacht, woede en verdriet over de dood van zijn partijgenoot en vriend José María Korta verscheen Sudupe voor de televisiecamera's. "De ETA heeft een van ons vermoord", aldus Sudupe. "Ze vallen de kern van het Baskische nationalisme aan. De ETA is tegen Baskenland. De ETA is zijn vijand." Korta, geboren en getogen Bask, behoorde tot de PNV, de regerende regio-partij die twee jaar geleden een akkoord sloot met de ETA en haar politieke aanhang. Maar anders dan PNV-leider Xavier Arzalluz, behoorde Korta tot het deel van de partij dat zich inzet voor de dialoog in Baskenland en stelling neemt tegen de ETA. Als alom gerespecteerd voorzitter van de provinciale werkgeversorganisatie Adegi, riep hij zijn collega's op niet toe te geven aan de afpersing van de ETA. Daarmee profileerde hij zich bij uitstek tot een doelwit van de ETA, een beweging die toch al weinig op heeft met ondernemers. De aanslag van gisteren houdt de schrik er goed in en zal de afdracht van de " revolutionaire belasting" zeker ten goede komen.

Met de moord op Korta raakt de democratische verloedering van Baskenland de PNV ditmaal in het eigen hart. De zeven slachtoffers van de achttien aanslagen die de ETA sinds januari pleegde behoorden niet tot "een van ons". PNV-leider Arzalluz en diens gedoodverfde opvolger Joseba Egibar weigerden tot dusver het akkoord met de ETA op te zeggen. De politieke aanhang van de ETA en de PNV hebben elkaar "wederzijds" nodig, zo betoogde Egibar nog maar enkele dagen geleden. De PNV-leiding, die gisteren zoals gebruikelijk na een ETA-aanslag schitterde door afwezigheid, heeft nu echter wel wat uit te leggen aan de eigen achterban.

De gedachte achter het (deels geheime) akkoord tussen PNV en ETA was dat de laatste de terreur zou inruilen voor een lange mars door de instituties. In ruil daarvoor beloofde de PNV zich radicaler in te zetten voor het nationalistische ideaal van de groot-Baskische staat, een gebied dat grofweg drie keer zo groot is als het huidige Baskenland en doorloopt tot in Frankrijk. In een toespraak vanaf zijn vakantie- adres betoogde de Spaanse premier José María Aznar gisteren andermaal dat er niets terecht is gekomen van de stopzetting van het geweld en dat de PNV derhalve haar overeenkomst met de terroristen moet opzeggen.

PNV-leider Arzalluz heeft zijn politieke lot evenwel verbonden aan de samenwerking met de ETA-aanhang. Hij beschuldigt Aznar van politiek opportunisme en vreest, waarschijnlijk terecht, dat de PNV haar positie als grootste partij in Baskenland zou kunnen verliezen aan de Partido Popular van Aznar. Onverzoenlijk staan de centrale regering in Madrid en de regioregering in Baskenland tegenover elkaar.

Dit is in de ETA-logica bij uitstek een situatie om de terreur op te voeren. De nieuwe golf van aanslagen moet de moedeloosheid bij de tegenstander vergroten. En bovendien stelt het de ware nationalistische geest bij de meer gematigde broeders van de PNV op de proef: voor of tegen de ETA, meer mogelijkheden zijn er niet. Mocht de PNV onverhoopt gaan twijfelen aan het akkoord, dan weet ze wat de gevolgen zijn. De ETA hoopt op een radicalisering van de Baskische verhoudingen en tot dusver lijkt die tactiek te slagen. Zeven van de tien Basken is bang om actief mee te doen in de lokale politiek. Vijftien procent wil het land verlaten.

"Broeders en patriotten" zo betitelde Arnaldo Otegi, leider van de politieke tak van de ETA, de vier terroristen die maandagavond door hun eigen explosieven werden uiteengereten, terwijl ze waarschijnlijk op weg waren naar een aanslag. Onder de slachtoffers bevond zich mogelijk de terrorist die drie jaar geleden het jonge dorpsraadslid uit Ermua, Miguel Angel Blanco, ontvoerde en na twee dagen door het hoofd schoot. Otegi werd kort geleden door de leiders van de PNV nog omschreven als een verstandig man die door dialoog de vrede in Baskenland dichterbij kan brengen.

Zie ook:

Commando ETA blaast zichzelf op (8 augustus 2000)

( a d v e r t e n t i e s )