B E E L D :
Oeverloos gekeuvel
Henk van Gelder
De hele avond naar Nederland 1
gekeken, en dat is geen pretje. Ook als er geen zomerslapte heerst,
valt me wel eens op hoe onbedaarlijk veel er op die zender wordt
gepraat. Op sommige dagen is het daar één grote
opeenhoping van praatprogramma's, alsof men zich - in navolging van de
talk radio - het liefst zou profileren als talk
television.
Het zal wel komen omdat er op Nederland 1 allerlei omroepen zijn
samengebracht die het getuigen in het bloed zit: niet alleen KRO, NCRV,
IKON en Humanistische Omroep wensen zich te doen gelden, maar ook de
ooit zo onbekommerd amuserende AVRO blaast tegenwoordig een partijtje
mee. Allemaal hebben ze hun thema's en hang naar mens- en
maatschappijbeschouwing. En volgende maand wordt dat alleen nog maar
erger, want dan verhuist Andries Knevel, het boegbeeld van de EO, naar
Nederland 1 met een wekelijkse uitzending op de dinsdagavond na
Netwerk. Van enige dosering is dan helemáál geen
sprake meer. Het praat en het praat en het praat.
Terwijl enerzijds de stroomlijning van het omroepbestel onvermijdelijk
oprukt, worden de achterhoedegevechten alleen maar feller. Iedereen
moet zijn zegje doen en zijn logootje vertonen. Samengewerkt wordt er
hooguit als het echt niet anders kan, zoals in "de actualiteitenrubriek
van AVRO, KRO en NCRV, vanavond verzorgd door de ..." En als het maar
enigszins mogelijk is, moet er ook nog zo'n omroep-promootje aan elk
programma worden vastgeplakt. Zo liet de NCRV de serieus bedoelde
rubriek Heilig vuur gisteravond volgen door een spotje waarin
Aart Zeeman een rood balletje trapte tussen de letters van het NCRV-
logo door. Daar is maandenlang over vergaderd en daar is ongetwijfeld
een duur ontwerpbureau bij betrokken geweest.
Maar ook de AVRO blijft niet achter, onder het motto "Je komt elkaar
tegen bij de AVRO". Een nogal cryptische mededeling, die kennelijk is
bedoeld om de omroep te presenteren als podium waarop meningen worden
uitgewisseld. In een flits zijn dan, in twee venstertjes naast het uit
feestslingers samengestelde logo, twee contrasterende beelden uit het
voorafgaande programma te zien. Gisteravond bijvoorbeeld, meteen na
Opsporing verzocht, een mevrouw die naar de televisie keek en
daarnaast een man in een cel. Voor hem geldt dus: "Je komt jezelf tegen
bij de AVRO". En na Netwerk, dat een reportage uitzond over de
voortgaande Mussolini-verering in Italië, waren het feestende
Mussolini-bewonderaars - ook AVRO-leden?
Ongetwijfeld heeft het allemaal een diepe lading, voor wie met hart en
ziel met deze omroepen meeleeft. Voor ieder ander is het op Nederland 1
vaak een wirwar van slagzinnen en embleempjes, afgewisseld door een
oeverloze stroom problematische praatprogramma's en somber stemmende
reportages. Neem de IKON, die gisteravond een klein half uur vulde over
een islamitische genezer. Een psychiater, eveneens van allochtone
afkomst, verschafte nog enig inzicht in de aard van 's mans
patiënten, maar verder bleven de meeste vragen onbeantwoord. Wat
is het resultaat van deze rituele behandelingssessies? Hoe veel van
zulke genezers werken er intussen in Nederland? En als het klopt dat
deze man geen geld vraagt voor zijn werkzaamheden - waar
lééft hij dan van?
Van de IKON is eveneens het serietje waarin Peter Klashorst met gasten
keuvelt terwijl hij hun schildert . Denk dus niet dat hier slechts
wordt gestreefd naar een onderhoudend halfuurtje . Nee, er zit veel
meer achter. "Terwijl het portret uit de verf komt, ontstaat voor de
kijker gaandeweg een beeld van de innerlijke drijfveren van de gast,"
lees ik in een IKON-krantje. "Wat zijn hun drijfveren in hun werk en op
het gebied van geloof, hoop en liefde?" Dat bedoel ik. Terwijl zo'n
omroepje blijkbaar druk doende is zijn Identiteit uit te dragen, blijkt
dat Klashorst niet veel te vragen heeft, waarna Henk Hofland
toeschietelijk zegt: "Zal ik maar een beetje vertellen?" Zo gezegd, zo
gedaan. Maar geen reden om er tegenover de achterban zo gewichtig over
te doen. Laat staan om er zo nadrukkelijk het zoveelste logootje op te
plakken.