Een vermeende dreigbrief aan het adres van Versatel heeft het bedrijf doen besluiten uit de telecomveiling te stappen. De overheid houdt vol dat de veiling ordelijk is verlopen.

Door STÉPHANE ALONSO

SCHEVENINGEN, 25 JULI. De telecomveiling in het Scheveningse Kurhaus kende gisteren een verrassende ontknoping die eerder in het nabijgelegen Circustheater lijkt thuis te horen. Inzet van de veiling waren vijf vergunningen voor het gebruik van frequenties die internet op de mobiele telefoon mogelijk zullen maken. De huidige aanbieders van mobiele telefonie - KPN, Libertel, Telfort, Dutchtone en Ben - beschouwen deze UMTS-frequenties als onontbeerlijk voor hun voortbestaan.

Het aantal vergunningen sloot prachtig aan op het aantal bestaande aanbieders, ware het niet dat zich een buitenstaander meldde: Versatel, een Amsterdams telecombedrijf dat zich hoofdzakelijk bezighoudt met 'vaste' telefoonlijnen, maar - terecht - meer denkt te kunnen verdienen met mobiele telefonie. Veilingdeskundigen en speltheoretici gaven Versatel weinig kans van slagen. De 'thuisspelers' hadden te veel te verliezen. En als Versatel al een vergunning zou weten binnen te slepen, moest het zijn antennenetwerk voor mobiele telefonie vanaf de grond opbouwen, een hele kostbare en ingewikkelde klus.

Dat Versatel gistermiddag na ruim 300 rondes geen nieuw bod besloot uit te brengen, was daarom geen verrassing. Wel opmerkelijk is dat het bedrijf zegt te zijn bedreigd door concurrent Telfort en daarom uit de veiling is gestapt. Staatsecretaris De Vries (Verkeer en Waterstaat), de verkopende partij, verklaarde op de persconferentie na afloop van de veiling met een stalen glimlach dat de veiling "ordelijk" is verlopen. Zij had inderdaad een klacht ontvangen van Versatel over een dreigbrief. Maar na raadpleging van talrijke juristen was zij tot de conclusie gekomen dat de brief "geen bedreiging voor de mededinging" vormde. De klacht werd afgewezen. Versatel gooide daarop de handdoek in de ring. "Deze gang van zaken vonden we niet langer fair", aldus Versatelbestuurder Marc van der Heijden. Het bedrijf heeft verdere juridische stappen aangekondigd tegen Telfort. Volgens Van der Heijden verbiedt het veilingreglement dat partijen elkaars biedgedrag beïnvloeden. Het ministerie geeft een andere lezing van de regels: het is partijen verboden om tijdens de veiling onderling strategische afspraken te maken over de geboden prijzen.

Dreigen mag blijkbaar. Maar wat stond er nou eigenlijk in de 'dreigbrief'? Bestuursvoorzitter Ton aan de Stegge van Telfort vindt 'dreigen' een onjuiste woordkeuze. Hij spreekt liever van 'communiceren'. De advocaten van Telfort wilden van Versatel weten met welke motieven het nou eigenlijk in de veiling zat. Ze vreesden dat Versatel er hoofdzakelijk op uit was de prijzen voor de rest op te drijven. De ironie wil dat het juist Telforts biedgedrag was dat de afgelopen weken prijsopdrijvend heeft gewerkt. Het bedrijf ging als een wervelwind door de veiling. Het bood voortdurend weer op een andere vergunning en dwong de anderen daardoor steeds hun bod te verhogen. De anderen waren veel honkvaster en boden de meeste tijd op één vergunning.

De strekking van de brief, aldus een reconstructie op basis gesprekken met verschillende betrokkenen, luidde ongeveer zo: als achteraf zou blijken dat Versatel - in de woorden van Aan de Stegge - "een spelletje" had gespeeld en Telfort dus veel te veel had betaald, dan zouden schadeclaims volgen. Het was de taak van de overheid om voor aanvang van de veiling te onderzoeken of potentiële deelnemers serieus waren en over de financiële middelen beschikten om mee te doen. Kennelijk had Telfort weinig vertrouwen in het oordeel van staatssecretaris De Vries.

Dat Versatel zich naar aanleiding van de brief terugtrekt, werpt de vraag op of Telfort toch niet een beetje gelijk heeft over 'foute' motieven van het bedrijf. Of dat de actie van Telfort een mooie uitweg bood uit een onmogelijke situatie. Van der Heijden ontkent dat zijn bedrijf een principiële strijd heeft willen voeren. Hij hoopt dat Telfort na gerechtelijk stappen zijn vergunning weer moet inleveren "en dan kan het zo zijn dat ons bod het hoogste is". Versatel krijgt zijn vergunning heus wel. Van der Heijden is een bikkelharde jurist die kan bogen op een mooie staat van dienst bij Versatel. Verscheidene rechtszaken over toegang tot de Nederlandse telefoonmarkt werden met verve gewonnen. Of hij ditmaal zijn hand overspeelt, moet nog blijken.

De rol van de overheid in deze telecom-soap is merkwaardig. Verkeer en Waterstaat ontving de klacht van Versatel gisterochtend om 8 uur, een uur voordat de veiling de dertiende dag in ging. De klacht werd later op de dag pas officieel afgewezen. Toch startte de veiling gewoon om negen uur. Dutchtone vroeg zich gisteren af of er gisteren niet sprake was van een " informatie-asymmetrie" tussen de partijen. Toen Versatel afhaakte waren er acht nieuwe rondes geweest met een totale waarde van bijna een miljard gulden. Dutchtone wil van De Vries weten of het niet te veel heeft betaald. Het zal staatssecretaris De Vries niet kunnen deren. "Zoveel mogelijk geld binnenhalen is nooit onze intentie geweest", zei ze gisteren. In de Haagse wandelgangen circuleerde een bedrag van 20 miljard gulden, dat was gebaseerd op de opbrengst van een soortgelijke veiling in Groot-Brittannië eerder dit jaar. Financieel analisten hebben dat bedrag altijd overdreven gevonden en hielden het op zeven tien miljard gulden. De Vries nam gisteren genoegen met een opbrengst van 5,9 miljard gulden.

"Een veiling is een objectief, transparant en non-discriminatoir verdelingsmechanisme." Deze zin uit een folder van het ministerie van Verkeer en Waterstaat was de afgelopen maanden het standaard-antwoord van de staatssecretaris op alle vragen over de veiling. Ook gisteren dook de zin weer op. Hij keert straks ook zeker terug in de Tweede Kamer waar De Vries het verloop van de veiling moet verantwoorden.

Zalm moet gaan plussen en minnen

Door onze redacteur EGBERT KALSE

DEN HAAG, 25 JULI. Precies twee maanden geleden verklapte minister Zalm (Financiën) een geheim. "Ik reken op 30 tot 35 miljard gulden. Ik reken er niet alleen óp, ik reken er ook mee", zei hij. Dertig miljard gulden minimaal. Dat moet de veiling van de UMTS-frequenties en de verkoop van de aandelen in KPN de schatkist in totaal opleveren. Moet, want dat geld is inmiddels al 'uitgegeven' ook. Het bedrag wordt volledig gebruikt voor de aflossing van de staatsschuld en de daardoor dan vrijvallende rentelasten worden vervolgens weer in het Fonds Economische Structuurversterking (FES) gestort.

De anders zo voorzichtige Zalm heeft geld dat er nog niet is al een bestemming gegeven. Het Bereikbaarheidsoffensief Randstad van minister Netelenbos (Verkeer en Waterstaat) moet ermee betaald worden. Jaarlijks is daarvoor ongeveer anderhalf miljard gulden uit het FES nodig, en dat bedrag wordt betaald met de vrijvallende rentelasten na aflossing van de staatsschuld met de eerder genoemde dertig miljard gulden.

Anders gezegd, door de tegenvallende opbrengst van de UMTS-veiling is de druk op de verkoop van de KPN-aandelen toegenomen. Vorige week meldde deze krant al dat de staat haast gaat maken met de verkoop. Van het aandeel van 43,5 procent zal op korte termijn ongeveer 11 procentpunt verkocht worden. Geschatte opbrengst op basis van de toenmalige beurskoers van KPN: ruim 6 miljard gulden.

Een snelle rekensom leert dat Zalm in totaal minimaal 24 miljard (30 miljard minus 6 miljard van de veilingopbrengst) moet ophalen bij de verkoop van de KPN-deelnemingen. Op basis van de verwachte opbrengst van de eerste tranche van tien procent komt hij daar precies op uit. Immers, de staat heeft ruim 43 procent in handen, 11 procent levert ongeveer zes miljard op, dus 43 procent zal ongeveer 24 miljard opbrengen. Dat is krap. Toch maken ze zich bij Financiën vooralsnog geen zorgen. Immers, naast de verkoop van de aandelen KPN heeft Zalm nog wat andere potjes achter de hand. Zo staan er nog enkele kleinere veilingen van radiofrequenties op de agenda. En door het verwerven van een UMTS-frequentie kan het aandeel KPN gaan stijgen. Gisteren waren op de beurs de eerste tekenen van een groeiend vertrouwen in het bedrijf al zichtbaar. Een hogere koers van KPN betekent een hogere opbrengst voor de staat bij verkoop van haar deelnemingen. Zalm, zelf op vakantie, toonde zich dan ook maar matig geïnteresseerd in de uitkomst van de UMTS-veiling. "Okay, bedankt. Nou, dag!", was volgens een medewerker het summiere commentaar van de minister.

( a d v e r t e n t i e s )