NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

ELLEN DE BRUIN
Stelt u zich voor: de aarde wordt ontdekt door een intelligent en bovendien welwillend buitenaards ras. Aanvankelijk is het even schrikken, maar al gauw blijkt dat de wezens frisse ideeën aandragen om aardse problemen als voedselverdeling, malaria en aids te helpen oplossen, terwijl wij hen weer kunnen bijstaan in de dingen waar zij mee zitten. En een aantal decennia later lijkt het al alsof ze er altijd geweest zijn - we weten niet anders meer. Wie dan een klassieke sciencefiction film uit de vorige eeuw zou bekijken, zo één met een 'take me to your leader'-scène erin, zou waarschijnlijk verbaasd-nostalgisch glimlachen. Ach ja, zo dachten we toen.

Dat is ongeveer het gevoel dat de film First Monday in October uit 1981 oproept. Aan het Amerikaanse hooggerechtshof wordt voor het eerst een vrouwelijke rechter benoemd (Jill Clayburgh). Ze komt daar terecht in een cultuur die destijds gegolden moet hebben als exclusief mannelijk: één waarin men grossiert in snelle en ook nog enigszins intelligente grappen. Eén van de rechters (de onlangs op 79-jarige leeftijd overleden Walter Matthau) spreekt bijna alleen maar in juridisch getinte of anderszins woordspelige wisecracks. Zo legt hij uit dat een rinkelende telefoon niet het grondrecht heeft om opgenomen te worden. En dat hij niks tegen vrouwen heeft: "I like women! My wife's a woman!"

Mevrouw de rechter vraagt zich intussen voortdurend af of hij en de andere collega's zich tegenover haar anders gedragen omdat ze een vrouw is. En ze vindt hem een mannelijk chauvinistisch varken, vertelt ze hem letterlijk. Het doet net zo 'take me to your leader'-achtig ouderwets aan als de grappen die ze maakt op de persconferentie ter gelegenheid van haar aanstelling. "A woman can ovulate and think at the same time, you know." Een vrouw op zo'n hoge positie! Een vrouw die in het openbaar grappen maakt! Je merkt dat iedereen in de film, inclusief de dame zelf, daar een soort van spannende verbazing bij voelt - het idee heeft dat hier echt iets bijzonders gebeurt. Die sfeer is eigenlijk het onderwerp van de film; het verhaaltje stelt niet zoveel voor.

First Monday in October kun je het best bekijken als een documentaire over het bijna voltooien van de vrouwenemancipatie in westerse landen, zo rond 1980. En daar moet je niet te lang mee wachten. De gevoelens in de film zijn nu nog nét invoelbaar, of in elk geval valt te beredeneren dat mannen en vrouwen ze gehad moeten hebben. Nog een paar jaar wachten en de vervreemding is compleet. Het lijkt nu al héél lang geleden, 1981.

First Monday in October (Ronald Neame, VS, 1980), dinsdag, 14.55-16.30u.

( a d v e r t e n t i e s )