Okinawa levert slechts mooie voornemens op

Nog voor het einde van dit jaar moet er een nieuwe ronde onderhandelingen komen over liberalisering van de wereldhandel. Dat is een van de weinige concrete afspraken die de G8- leiders afgelopen weekeinde maakten.

Door onze redacteuren HANS VAN DER LUGT en MICHIEL VAN NIEUWSTADT

NAGO, OKINAWA, 24 JULI. De wereldleiders moeten via e-mail direct contact gaan onderhouden. Poetin, president van Rusland, profileerde zich het afgelopen weekeinde onder meer met dit idee op de top van de G8, de zeven belangrijkste industrielanden plus Rusland.

De nieuwkomer oogstte bijval. Alleen de Canadese president Chrétien plaatste een kritische noot: "Als ik Poetin wil spreken kan ik hem gewoon bellen", zei hij gisteren na afloop van de top. "Ik weet niet of dit voorstel veel zal veranderen in mijn relatie met hem."

Maar de aandacht voor Poetins idee toont ook de armoede aan concrete resultaten tijdens de top op het Japanse eiland Okinawa. Bij gebrek aan acute politieke of economische problemen was gedurende een zonnig weekeinde alle tijd voor de vaste agenda, het uitspreken van voorname intenties en het doorschuiven van omstreden kwesties - ook het conflict tussen de VS en Europa over genetisch gemanipuleerd voedsel - naar werkgroepen.

Als centraal thema van het slotcommuniqué is uiteindelijk de Noord-Zuid problematiek boven komen drijven. De Amerikaanse delegatie heeft de top in Okinawa als "ontwikkelingstop" getypeerd.

Wel heeft de G8 besloten nog voor het einde van dit jaar weer een nieuwe ronde van onderhandelingen in de Wereldhandelsorganisatie (WTO) te openen na de mislukte WTO-top eind vorig jaar in Seattle.

Tegen deze achtergrond, het verzet in Seattle tegen ongereguleerde vrijhandel en demonstranten die aandacht eisten voor milieu en de armste landen, is de aandacht voor ontwikkelingsproblematiek verklaarbaar.

De G8 heeft van de Verenigde Naties de doelstellingen overgenomen voor het reduceren van het aantal geïnfecteerden met de besmettelijke ziekten aids, tuberculose en malaria. De streefcijfers zijn concreet maar anders dan verwacht is onduidelijk wie voor het actieplan zou moeten gaan betalen en hoeveel het mag kosten.

Ook de plannen die voorzien in overbrugging van de 'digitale kloof', het verschil tussen 'Noord' en 'Zuid' in gebruik van informatietechnologie (IT) zijn niet concreet uitgewerkt, laat staan dat er een financieringsplan ligt. De G8 is van mening dat "digitale mogelijkheden" voor iedereen moeten openstaan, omdat IT de welvaart kan verhogen, sociale cohesie kan bevorderen en de democratie kan ondersteunen. Het slotcommuniqué noteert dat 1,2 miljard mensen van minder dan één dollar per dag moeten rondkomen, maar de vraag hoe zij toegang moeten krijgen tot het world wide web wordt niet beantwoord.

Om de IT-plannen internationaal te coördineren richt de G8 een zogenoemde dot force - 'Digital Opportunities Task Force' - op die de zaak moet onderzoeken en op de volgende top in Genua rapport moet uitbrengen.

Japan heeft als gastland een gebaar gemaakt door ruim 30 miljard gulden aan ontwikkelingsgelden beschikbaar te stellen. Een Japanse diplomaat kon echter niet duidelijk maken waar dit geld vandaan moet komen want het land heeft juist besloten het budget voor ontwikkelingsgelden te bevriezen gezien de belabberde financiële situatie.

Onder de vlag van de Noord-Zuid problematiek passen ook de plannen voor verbetering van het onderwijs en schuldvermindering van de armste landen. De G8 zegt internationale organisaties te zullen steunen in het bereiken van "universeel lager onderwijs in 2015". Een analfabeet heeft nu eenmaal weinig aan een personal computer. Wat betreft de schuldvermindering heeft de G8 slechts de beloften bevestigd die een jaar geleden op de top in Keulen zijn gemaakt. De uitvoering van deze belofte, de kwijtschelding van schulden ter waarde van 100 miljard dollar, gaat uitermate traag. Eind dit jaar hopen de G8-landen kwijtschelding van 30 miljard dollar te hebben bereikt.

Jubilee 2000, een alliantie van hulporganisaties, spreekt over de "verprutste top" omdat er geen nieuwe toezeggingen zijn gekomen over de schuldenproblematiek.

De G8 zegt dat "steun aan ontwikkelingslanden bij het realiseren van economische groei" een belangrijk uitgangspunt moet zijn bij een nieuwe ronde onderhandelingen over wereldhandel. Na de rellen van een jaar geleden in Seattle, was het de regeringsleiders duidelijk dat een gebaar nodig was, evenals bescheidenheid. De Franse president Chirac wees erop dat de organisatie er niet op uit is "voor de wereld te beslissen". Op de vraag of de hele G8 niet een overbodige show is, antwoordde Chirac: "Niet wij, maar de media maken er een show van. Deze persoonlijke ontmoetingen zijn belangrijk voor de mondiale ontspanning en zonder zou er geen chaud maar kilte zijn." Verbazingwekkend was gisteren het debuut van de Japanse premier Yoshiro Mori op het wereldtoneel. Terwijl andere regeringsleiders tijdens de G8 top vrijuit van gedachten wisselden met de internationale pers, beperkte Mori zich tijdens de slotpresentatie - zijn enige publieke optreden - tot het voorlezen van geprepareerde teksten. Slechts vijf journalisten konden een vraag stellen en ook daarvan bleken de antwoorden al op papier klaar te liggen.

Ook het tijdstip van de slotpresentatie van Mori als gastheer en voorzitter van de G8 was vreemd. De Franse president Chirac en de voorzitter van de Europese Commissie Prodi hadden hun laatste persconferentie al achter de rug toen Mori nog moest beginnen met aankondiging van het eindresultaat van de top. Andere leiders als Clinton en Blair zaten al lang in het vliegtuig op weg naar huis.

De verklaring voor Mori's optreden is dat hij sinds zijn aantreden in april diverse malen in opspraak is geraakt wegens uitspraken uit de losse pols. "Ze laten hem niet praten uit angst dat hij weer fouten maakt", zegt een Japanse journalist. 'Ze' staat voor Mori's ambtenaren. Een Japanse diplomaat erkent dat Mori enige coaching nodig had tussen einde van de top en begin van de persconferentie. Een Japanse veteraan die al vele G8-toppen heeft gevolgd zegt nog nooit zo'n persconferentie te hebben gezien.

Chirac en Prodi hadden geen begeleiding van hun ambtenaren nodig en gingen direct na afloop van de top de vrije discussie met journalisten aan over het eindresultaat. In de wandelgangen waren er geruchten dat de Japanners met dreigementen hadden geprobeerd dit te voorkomen.

( a d v e r t e n t i e s )