'Wat wij doen is volkomen democratisch'

C. de Haseth over de grote risico's van de nieuwe machtigingswet. 'Als je land straks niet meer bestaat, daar heb je als regering ook niet veel aan.'

Door onze redacteur MARGRIET OOSTVEEN

ROTTERDAM, 18 JULI. Dat de regering van de Nederlandse Antillen haar parlement helemaal 'buitenspel' wil zetten, klopt niet. "De machtigingswet is beslist geen blanco cheque", zegt Carel de Haseth, de gevolmachtigde minister van de Antilliaanse regering in Nederland. "Intussen gaat de democratische besluitvorming gewoon door. Het kán, dit staat allemaal in de Nederlandse wet die we hierop uitvoerig hebben nageplozen." De Haseth belt vanuit Willemstad, Curaçao, waar de Antilliaanse regering gisteren bekend maakte dat zij tot januari 2001, als deze kabinetsperiode eindigt, de machtigingswet wil invoeren. Zonder onmiddellijke goedkeuring vooraf van de Staten, het Antilliaanse parlement, kan het kabinet dan direct handelen. Zonder raadpleging van adviesinstanties als de Sociaal Economische Raad of de vakbonden. In een land dat tegen het einde van iedere maand, als de ambtenarensalarissen moeten worden uitbetaald, failliet dreigt te gaan, is dat hard nodig, zegt De Haseth. "Stapels wetten" moeten de komende tijd worden aangenomen. De meeste maken deel uit van het Nationaal Herstelplan, dat de crisis moet keren. De basis voor dit herstelplan is een ook in Nederland met lof ontvangen rapport van de 'Drie Wijze Mannen', onder wie de president van de Centrale Bank, over ingrijpende economische maatregelen. Zij stelden in juni 1999 al voor om een machtigingswet in te voeren, maar dat haalde het niet in het toenmalige kabinet Camelia-Römer. Intussen werd de nood op de Antillen met de maand hoger.

De Haseth spreekt daarom van "een historisch moment". Een keerpunt. In een spoedzitting zullen de Staten volgens hem vandaag nog instemmen met de wet. Die zou dan deze week al van kracht moeten worden. "We hebben dit voorstel naar goed Nederlands gebruik eerst voorgekookt binnen de coalitie." De Antilliaanse regeringscoalitie telt zeven partijen, waarvan de Partido Antia Restructera (PAR) van premier Pourier en De Haseth, de socialistische partij MAN, de arbeiderspartij FOL en de Nationale Volkspartij PNP de voornaamste zijn. De coalitie heeft 18 van de 22 zetels in de Staten.

De machtigingswet bestaat uit drie onderdelen. De Haseth somt ze op. Allereerst zijn de te wijzigen wetten tot in detail vastgelegd. "De Staten zien dus tot op de paraaf precies op welke terreinen wij snel zaken willen veranderen." Ten tweede staan in de machtigingswet de terreinen vermeld waar snel nieuwe wetten geproduceerd moeten worden. Dan gaat het over e-commerce bijvoorbeeld, want ook de Antillen hopen op een 'nieuwe economie'. En over jongerenbeleid, onder meer om de uittocht naar Nederland af te remmen. De Haseth: "Het gaat uitsluitend om onderwerpen die ook al in het regeerakkoord staan." Ten derde kent de machtigingswet een zogenoemde grandfather-clause. Die houdt in dat de regering ook wetten kan afkondigen waarvan het voorstel nu al bij het parlement ligt, maar waarover nog geen besluit is genomen. Daartoe behoort onder meer de ontslagwet, cruciaal voor flexibilisering van de arbeidswet en inkrimping van het peperdure ambtenarenapparaat.

De machtigingswet is volkomen democratisch, zegt De Haseth opnieuw - en staatsecretaris De Vries (Koninkrijksrelaties) zal dat later bevestigen. De Staten moeten er mee instemmen. Daarna houdt de verantwoordelijkheid van de volksvertegenwoordigers niet op. "Alles wat dankzij de machtingingswet direct kracht van wet krijgt, moet vervolgens nog wel door het reguliere democratische besluitvormingsproces worden geloodst. En dat moet uiterlijk binnen zes maanden in gang worden gezet. Terwijl het kabinet dus alvast handelt omdat haast geboden is, worden betrokken instanties wél geraadpleegd en wordt er uiteindelijk wél over gestemd door de Staten. En iedere versnelde wet kan dan alsnog worden weggestemd."

Naast de machtigingswet vraagt de Antilliaanse regering de Staten om machtigingen voor het aanvragen van overbruggingskredieten: 109 miljoen gulden in het jaar 2000, 70 miljoen gulden in 2001 en 56 miljoen gulden in 2002. Wie wil dat nog betalen? De Haseth wil het nog niet zeggen: "We zijn in gesprek, maar willen de kanalen wel openhouden. Daarom noemen we het bewust niet." De machtigingswet is er om "heel snel zaken te doen", zegt De Haseth. En niet vast te lopen in de bureaucratie? "Dat is het niet. Wij moeten nu echt een een enorm pakket aan maatregelen verwerken. Iedereen loopt al tijden op zijn tenen, keer op keer hebben we tegenvallers waardoor er met grote spoed nóg meer maatregelen moeten worden doorgedrukt. Met de reguliere besluitvormingsprocedures kunnen we het eenvoudigweg allemaal niet meer aan." Een voorbeeld van tijdrovende besluitvorming? "Nieuwe pensioenregelingen voor de ambtenaren. Als dat eerst bij de SER en de vakbonden moet worden doorgerekend, ben je een hele tijd verder voordat we iets kunnen dóén. Nu rekenen we voorlopig zelf, en daarmee neem je als regering heel wat op je schouders." Omdat de machtigingswet met nieuwe verkiezingen eindigt, loopt het huidige kabinet flinke risico's op verlies van stemmen. Het zal tot dat moment tal van impopulaire, kostenbesparende maatregelen moeten nemen. "Dat klopt wel", zegt De Haseth. "Maar een regering regeert niet voor de verkiezingen maar voor een land. De situatie is dramatisch. En als je land straks niet meer bestaat, daar heb je als regering ook niet veel aan." Deze maand besloot het eilandsbestuur van Curaçao de eigen salarissen fors te verhogen tot meer dan het viervoudige. Valt dat te rijmen met dit kabinetsbeleid? "Neen!", zegt De Haseth bitter. Zijn partij PAR stemde tegen, andere coalitiepartijen die ook in de eilandsraad zitten, stemden voor. " Juist in een periode dat je op iedereen een beroep moet doen geef je met zoiets een verschrikkelijk signaal af." De machtigingswet is dan ook vooral als signaal aan de bevolking bedoeld, zegt De Haseth: "We gaan orde op zaken stellen. En we doen het snel."

( a d v e r t e n t i e s )