De Nieuwe Omroep is niet vernieuwend genoeg, vindt de staatssecretaris. Maar heeft ook het politieke tij niet mee.

Door onze redacteur MARIËL CROON

ROTTERDAM, 18 JUNI. Een geëngageerde omroep had het moeten worden. Natuurbehoud, milieu, ontwikkelingshulp, mensenrechten - groen en betrokken zou De Nieuwe Omroep van Walter Etty en Aad van den Heuvel zijn. Maar staatssecretaris Van der Ploeg oordeelde dat het initiatief niet zo vernieuwend was als de naam suggereert. DNO voegt niet genoeg toe aan het bestaande aanbod, vond Van der Ploeg, en wees het verzoek af. Daarmee volgde hij het advies op van het Commissariaat van de media, de Raad voor cultuur en de Raad van bestuur van de NOS. In vroeger tijden belichaamden de omroepen de voor Nederland zo kenmerkende zuilen. Met de toetreding in 1975 van Veronica in het bestel, is dat principe verlaten voor een minimum ledental dat de aspirant-omroepen moeten behalen. DNO voldoet daaraan. Maar daarnaast was er altijd al een kwalitatief criterium: de omroep moet iets nieuws toevoegen. BNN werd twee jaar geleden wel toegelaten tot het bestel. De omroep kon aannemelijk maken een moeilijk bereikbare doelgroep, de jongeren, te bereiken en werd kennelijk vernieuwend genoeg bevonden. Zo niet DNO. Programma's als Wereldjournaal, en Kruisvuur zijn meer van hetzelfde, vond Van der Ploeg. Bezinning, natuur en liefdadigheid staan ook bij een aantal bestaande omroepen hoog in het vaandel. Het zou DNO om twee uur zendtijd per week zijn gegaan, waarvoor de omroep elf miljoen gulden per jaar zou hebben gekregen, op een totaal budget voor de publieke omroepen van 1,2 miljard. Toewijzing van de subsidie had de andere omroepen onder druk gezet. Ze eten allemaal uit dezelfde ruif en een extra omroep zal de beschikbare zendtijd en het budget voor hen verdunnen. En dat in een tijd dat hun positie toch al aan het afbrokkelen is. De Concessiewet die 1 september in werking treedt is daar debet aan. Daardoor zijn de omroepen niet langer zendgemachtigde. De uitzendconcessie is dan voorbehouden aan de Raad van bestuur van de NOS, die haar uitvoerende taak delegeert aan de zogenoemde netmanagers. De netmanager van elk net coördineert de programma-schema's, en de omroepen moeten programma's aanleveren die passen in het voorgeprogrammeerde stramien. Dat betekent dat het nu al dringen is voor de omroepen, om programma's die inhoudelijk op elkaar lijken, uitgezonden te krijgen. De komst van DNO zou dat probleem alleen maar hebben vergroot. Bovendien moeten omroepen meer dan ooit programma's maken die breed genoeg zijn om een aanzienlijk publiek te bereiken. Programmamakers beklagen zich dan ook over hun tanende journalistieke onafhankelijkheid - omroepbazen vrezen dat de omroepen verworden tot veredelde productiehuizen. Met overheidssubsidie, dat wel. Maar voor de VARA was het productiehuisscenario eind vorig jaar reden om - vergeefs - te proberen het publieke bestel te verlaten. De initiatiefnemers van DNO dachten juist de subsidiepot aan te boren nu het nog kan. Ze hebben daarbij klaarblijkelijk niet de vernieuwende geest getoond die nodig is om de staatssecretaris te overtuigen, maar ze hebben ook het politieke tij niet mee. Het bonte palet aan omroepen en omroepjes, zo kenmerkend voor het Nederlandse bestel, moet verdwijnen, vindt het paarse kabinet. Met de concessiewet is een belangrijke stap genomen naar een staatsomroep, naar het model van de BBC. En om daar op de valreep nog zo'n splinteromroepje met goede bedoelingen aan toe te voegen, lijkt van weinig nut. Daar komt nog bij dat in de toekomst de televisienetten in deze vorm zullen verdwijnen, als via internet interactieve televisie wordt geboden. Het Commissariaat van de media en de Raad van cultuur hebben zich daar, als het goed is, niet door laten leiden. Zij worden geacht het initiatief op inhoud te beoordelen. Bij de NOS en de staatssecretaris zullen dit soort overwegingen wellicht door het hoofd gespeeld hebben. Etty en Van den Heuvel hebben aangekondigd dat ze juridische stappen gaan ondernemen. Of die kans van slagen hebben, is zeer de vraag. De bestaande omroepen hebben hevig gesparteld om de concessiewet gewijzigd te krijgen en hun autonomie te behouden, maar niets bereikt. Misschien doen Etty en Van den Heuvel er beter aan vast hun hoop op internet te richten. Dat biedt ze de kans om de staatssecretaris rechts in te halen waar het gaat om vernieuwingszin.

( a d v e r t e n t i e s )