DE TROONREDE waarmee vorig jaar september het parle mentaire seizoen werd geopend, begon met een frivoliteit. "Mijne Heeren", sprak koningin Beatrix, om pas later aan te geven dat zij de troonrede van honderd jaar geleden citeerde. Er werd gelachen en spontaan geapplaudisseerd. Afgelopen donderdag sloot de Tweede Kamer het zittingsjaar af. En geconstateerd kan worden dat het vrolijke begin op prinsjesdag symbolisch is geweest voor de verdere gang van zaken in politiek Den Haag. Zo vermoeid en geïrriteerd de paarse coalitiepartners het vorige zomerreces ingingen, zo ontspannen kunnen zij nu aan hun vakantie beginnen.

Het heeft natuurlijk alles te maken met de financiële weelde waarin de overheid is komen te verkeren. Begin dit jaar werd bekend dat de begroting voor het eerst sinds 1973 met een overschot zou worden afgesloten. Sinds die aankondiging zijn nog diverse nieuwe meevallers gemeld. Onder dergelijke omstandigheden gaat het regeren een stuk gemakkelijker. Het politieke discours spitste zich de afgelopen maanden toe op de vraag hoeveel er extra kon worden uitgegeven. Een wens die afgelopen donderdag in de Tweede Kamer werd vastgelegd met de aanvaarding van amendementen ter waarde van 335 miljoen gulden op de begroting van het nu nog lopende jaar. Het geld zal worden besteed aan specifieke problemen in de sectoren onderwijs, openbare veiligheid en gezondheidszorg.

Opmerkelijk is dat deze wijzigingsvoorstellen een meerderheid kregen dankzij een gelegenheidscoalitie van de regeringspartijen PvdA en D66 en een deel van de oppositie bestaande uit GroenLinks, SP en de kleine christelijke frac ties. Regeringspartij VVD en de grootste oppositiepartij, het CDA, stemden tegen. Nog opmerkelijker is dat het 'vreemd gaan' van PvdA en D66 niet tot noemenswaardige spanningen in de coalitie heeft geleid. Het tekent nogmaals de huidige sfeer binnen paars.

DE FINANCIËLE RUIMTE maakt het mogelijk dat tegen stellingen kunnen worden afgekocht. Het nu afgelopen parlementaire jaar heeft daar heel wat voorbeelden van te zien gegeven. Zo werden de ambitieuze belastingwetsvoorstellen met het nodige 'smeergeld' door de Kamer geloodst. Buiten het Binnenhof, bij het omstreden voornemen voor het rekeningrijden, werden gemeenten afgekocht. Op diverse andere terreinen bleek het potje met meevallers uitkomst te bieden.

Duidelijk is dat de financiële verdeling van het twee jaar oude regeerakkoord reeds lang verlaten is. Weliswaar was er in dat akkoord een passage opgenomen over de handelwijze bij verdere meevallers, maar het zou de helderheid ten goede komen als het regeerakkoord ook daadwerkelijk aan de inmiddels ontstane situatie wordt aangepast.

Hiermee zou de paarse coalitie dan tevens een politiek signaal afgeven. De rooskleuriger financiële omstandigheden maken een nieuwe prioriteitstelling mogelijk. Niet alleen in slechte tijden, maar ook in goede tijden moeten regeerakkoorden kunnen worden aangepast. Met een dergelijke brede politieke benadering verdwijnt tevens het ad hoc karakter waarmee de verdeling van de meevallers momenteel plaatsheeft.

DE AFGELOPEN MAANDEN is zowel van de zijde van de PvdA als van de VVD te kennen gegeven dat er geen enkele reden is om de paarse samenwerking na de volgende verkiezingen te beëindigen. En inderdaad heeft, in tegenstelling tot het eerste stroeve jaar van de geprolongeerde coalitie, het nu voorbije jaar een over het algemeen soepel verlopende samenwerking te zien gegeven. Het liep vooral, omdat alles betaalbaar was. Maar overtuigende politiek vraagt uiteindelijk om meer dan kloppende rekeningen.

( a d v e r t e n t i e s )