Kamer wil verzet tegen EuroWOB

Door een onzer redacteuren
ROTTERDAM, 1 JULI. De Tweede Kamer maakt zich grote zorgen over een voorstel van de Europese Commissie waarin een zeer beperkte openbaarheid van documenten van de Europese Unie wordt bepleit.

Dat bleek eergisteren tijdens een algemeen overleg over de 'EuroWOB' waarin minister De Vries (Binnenlandse Zaken) en staatssecretaris Benschop (Europese Zaken) over het voorstel onder vuur werden genomen. Van een verschil van mening tussen Kamer en bewindslieden was geen sprake. De Vries noemde het voorstel ronduit schadelijk.

De Europese Commissie heeft een voorstel voor een Europese Wet openbaarheid van bestuur (EuroWOB) uitgewerkt dat de toegang tot documenten verregaand beperkt. Informele boodschappen tussen EU- ambtenaren, werkdocumenten en discussiestukken worden buiten de openbaarheid gehouden. In feite is elk intern stuk geheim, tenzij de Europese bureaucratie vindt dat openbaarmaking is toegestaan. De reden dat de commissie restricties aanbrengt, is dat EU-ambtenaren "vrijheid van denken" moeten hebben en dat moet worden voorkomen dat "het besluitvormingsproces wordt verstoord, doordat er vanwege vroegtijdige publicatie van documenten misverstanden ontstaan", aldus het commissievoorstel.

Het voorstel wordt met name bekritiseerd wegens de ruime uitzonderingsgronden. Toegang kan worden geweigerd als dat "het doeltreffend functioneren van de instellingen" of "de stabiliteit van de communautaire rechtsorde" verstoort. Europees ombudsman Jacob Söderman wees het voorstel hard af: "Als het Europees Parlement en de Raad van Ministers dit voorstel accepteren, is er waarschijnlijk geen enkel document van de EU dat niet legitiem kan worden achtergehouden." Hij merkt op dat uitgerekend het gewezen Franse commissielid Edith Cresson, die vorig jaar wegens nepotisme een belangrijke oorzaak was van de val van de vorige Commissie, voorstander was van een dergelijke beperkte openheid van documenten. De toegang tot overheidsinformatie verwordt volgens Söderman van een recht tot een gunst.

De Tweede Kamer deed donderdag een dringend beroep op de regering om het Commissievoorstel te torpederen en met een alternatief te komen dat beter aansluit bij de Nederlandse regeling.

Uit ontevredenheid met het gebrek aan openheid binnen de EU hebben vijf Europarlementariërs, onder wie Lousewies van der Laan (D66) en de Italiaanse anticorruptierechter Antonio di Pietro, de website www.openupeurope.com opgezet, waar iedereen interne EU-documenten over aanstaande beslissingen kan inzien. Op 16 mei werd de site geopend.

Een definitieve beslissing over het voorstel moet vóór 1 mei 2001 zijn genomen, binnen twee jaar na het in werking treden van het Verdrag van Amsterdam. Het Europees Parlement vergadert na de zomer over deze kwestie. Op dit moment is er alleen openlijk verzet van de Scandinavische landen en België en Luxemburg. Dat geeft echter geen meerderheid in de Raad van Ministers die uiteindelijk over het voorstel beslist. Alleen als het Verenigd Koninkrijk volhardt in zijn recent in gang gezette streven naar meer openbaarheid, staan de tegenstanders sterk genoeg voor een veto.

In Nederland zijn documenten van bestuursorganen in principe openbaar, tenzij er zwaarwegende argumenten zijn om openbaarmaking te verhinderen. Het commissievoorstel beoogt het tegendeel. Daarin moet de aanvrager aantonen wat het belang van openbaarheid is. De Nederlandse WOB kent overigens wel weigeringsgronden. Naast drie 'absolute' zijn dit vooral 'relatieve' weigeringsgronden. Die laatste wegen niet per definitie zwaarder dan het belang van openbaarheid, maar moeten per geval worden afgewogen. Voorbeelden daarvan zijn betrekkingen van Nederland met andere landen en financiële belangen van de overheid. Beide worden door de Europese Commissie als 'absolute' weigeringsgronden gezien.

( a d v e r t e n t i e s )