NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Naar het hoofd grijpen. Jaap Stam drukte zijn kale slapen helemaal in nadat hij zijn penalty het publiek in had geschoten. Frank de Boer pakte zijn schedel stevig beet, de ellebogen omhoog. Bosvelt streek tweehandig met kracht zijn haar naar achter. Alleen Kluivert beet zijn nagels, toen hij de eerste keer zijn grote kans verprutste. De tweede keer schoot hij raak en trapte hij daarna woedend in de lucht omdat hij wist dat het te laat was en dat het niets meer zou uithalen. Ook de oranjefans hielden hun hoofd vast, soms met prethoed en al, eerst in wanhoop en verontwaardiging, later in doffe berusting. Bij Het Huis van Oranje zag ik later fans met gesloten ogen, de handen over het voorhoofd.

De penalty is weliswaar geen echt voetbal maar trekt alle emotieregisters open. Het lijkt meer op tennis, is zelfs erger dan tennis, twee mannen tegenover elkaar op de OK-Corral, een van beiden móét sneuvelen na het schot. De bal wordt klaargelegd, de man die moet trappen meet heimelijk in gedachten, de keeper buigt voor de sprong. Je zag de zenuwen door de Oranje-lijven gieren, je wist dat het verkeerd zou aflopen. De Italianen hielden elkaar van tevoren vast maar de Oranjeploeg miste zo'n methode, ze stonden los van elkaar, een beetje verloren, voor de fatale afloop al verslagen. Dan de executie en de ballade voor de gehangenen.

Na zo'n verlies krijgt de olijke schlager van Paul de Leeuw diepte als troost en opluchting voor het publiek, als laatste eerbetoon aan helden die ten onder gingen. Daarom was het een prachtige tv-avond met stemmingswisselingen en als nieuws het uit de lucht vallende vertrek van de bondscoach. Alle landen op één na maken zo'n verlies mee en het heeft geen belangrijke consequenties. Voetbal is een compositie van collectieve emoties met onbekende afloop. Dat is het verschil met muziek, waarvan het verloop juist herkend moet worden. Na een dramatische symphonie slaat het publiek dan ook niet aan het plunderen. Maar een paar honderd voetbalfans konden de drank en al die op televisie aangejaagde gevoelens niet de baas.

Mart Smeets dacht dat er een plechtig moment was aangebroken. De Oranjespelers zouden afscheid nemen van elkaar. "Partir c'est mourir un peu, zo zeg je het in het Frans, niet?", zei hij tegen Johan Cruijff die er maar niet op reageerde. Smeets moet dat veel te strakke tweerij-pak uittrekken en de tour gaan doen. Daar, langs de weg, is hij losser en meer op zijn plaats. Ook hij schiet zijn penalty's verkeerd. Vlak na een rustig studiogesprek kwam bondscoach Rijkaard plotseling weer terug om zijn ontslag aan te kondigen. Zo leek het vertrek een impuls, een schot in de lucht. Wij, de kijkers, werden ingelicht, terwijl de spelers het zelf later verbaasd van de verslaggevers moesten horen. Het blijft merkwaardig, de televisie als onpersoonlijk mededelingenbord. Toen keeper Van der Sar het van de verslaggever hoorde, zag ik weinig medelijden in zijn gezicht. Ook KNVB-bobo Jeu Sprengers hoorde op van het vertrek en hij reageerde in de NOS-studio net iets te laconiek. Later in het urinoir-sfeertje van Villa BVD pisten de woorden van Jan Mulder het verst. Het Nederlandse team is niet in staat tot wat de Engelsen noemen rise to the occasion, zei Mulder. In de halve finale slaat de angst toe. De Boer "telefoneert waar hij gaat schoppen. De keeper kan het van een kilometer afstand zien. Je ziet hem denken, ik schopte hem een week geleden daar, dus nu moet ik hem hier schoppen".

Verslaggevers vroegen de spelers niet naar de penalty-trainingen, waarschijnlijk uit medeleven. Ze stelden alleen vast dat er op penalty's was geoefend en dan kon de speler dat bevestigen. Henk van Dorp zei vijftig tot zestig trainingen van Oranje te hebben bijgewoond zonder oefeningen van penalty's. Die gebeurden dus in het geheim. Maar gisteren, dat was niet geheim. Hollandse elegantie tegen Italiaanse schonkigheid. Trillerige libellen tegen de vliegenplakker. Bravi.

( a d v e r t e n t i e s )