Universiteiten bieden steeds vaker studies in het Engels aan om buitenlandse studenten te trekken en Nederlandse studenten voor te bereiden

Door onze redacteur SHEILA KAMERMAN

HAARLEM, 23 JUNI. Een klein groepje Nederlandse studenten probeert twee Nederlandse docenten moeizaam in het Engels uit te leggen waarom hun onderzoek niet compleet is. "We had some problems with the computer." Docent Henk Bulthuis is niet onder de indruk. "Show me something you dó have", zegt hij, terwijl hij zijn studenten streng over zijn bril aankijkt.

Ze overleggen zenuwachtig met elkaar. In het Engels is het nog lastiger dan in het Nederlands om te zeggen dat ze hun project gewoon niet af hebben.

Het zijn tweedejaars leerlingen die het vak marketingresearch van de studie European Business Management (EBM) volgen aan de Hogeschool Haarlem. Bij de hele studie komt er geen woord Nederlands aan te pas, alles gaat in het Engels. Dat moet ook want de opleiding wil niet alleen goede managers afleveren, deze moeten ook een 'high degree of proficiency in languages' hebben. Bulthuis: "Het Engels van de jongelui is meestal redelijk. Alleen studenten uit Spanje, Italië en Frankrijk kan ik vaak nauwelijks verstaan."

De Hogeschool Haarlem staat niet alleen. Hogescholen en universiteiten bieden steeds vaker studies aan in het Engels. Hogescholen hebben meer dan veertig volledig Engelstalige opleidingen. Voornamelijk in de economische hoek, maar recentelijk ook op de Hotelschool, op fysiotherapie-opleidingen en op kunstacademies.

Verschillende universiteiten gaan nog een stap verder: Aan de Universiteit Wageningen worden vanaf 2003 alle masterprogramma's in het Engels gedoceerd. De Universiteit Leiden denkt datzelfde in 2005 te bereiken. De rector van de Katholieke Universiteit Brabant, F. van Duyn Schouten, verkondigde tot veler verrassing bij de opening van het academische jaar dat zijn universiteit over tien jaar volledig Engelstalig zal zijn.

Toen oud-minister van Onderwijs Ritzen tien jaar geleden voorstelde colleges in het Engels te geven, viel een heel leger docenten, hoogleraren en politici over hem heen. Zijn suggestie leidde na amendementen van de Tweede Kamer zelfs tot een extra passage in de Wet Hoger Onderwijs (WHW): 'Het onderwijs wordt gegeven en de examens worden afgenomen in het Nederlands'.

Zijn opvolger Hermans signaleert in het Hoger Onderwijs en Onderzoekplan 2000 (HOOP) dat het gebruik van Engels in het onderwijs toeneemt en schrijft dat dat mag van de WHW als "de aard van de opleiding of de herkomst van de studenten daarom vraagt". Hij gedoogt, als groot voorstander van internationalisering, dat die regel in praktijk behoorlijk wordt opgerekt: steeds vaker staan Nederlandse docenten hun Nederlandse studenten in het Engels te onderwijzen, terwijl het vak niet per se in het Engels hoeft. Volgens de woordvoerder van Hermans ligt het voor de hand dat de minister de passage in de WHW zal wijzigen om meer ruimte te bieden aan het Engels.

GPV-fractievoorzitter Schutte, tien jaar geleden al een van de grootste criticasters van het plan van Ritzen, zal zich daar fel tegen verzetten. Hij vreest voor het verlies van het Nederlands als volwaardige cultuurtaal. "Als er binnen het hoger onderwijs voornamelijk Engels wordt gesproken, betekent dat een groot prestigeverlies voor het Nederlands."

Hermans lijkt zich daar niet door te laten weerhouden. Met 28 Europese collega's sprak hij af het Angelsaksische bachelors/mastersysteem in te voeren. Met als een van de grote voordelen dat de diploma's internationaal beter vergelijkbaar zijn en studenten makkelijker kunnen overstappen naar een andere universiteit.

Studenten komen niet hier studeren als ze eerst Nederlands moeten gaan leren, zegt Van Duyn Schouten: "Dus moeten we onderwijs in het Engels aanbieden."Zijn Brabantse universiteit wil meer buitenlanders trekken. "Dan bedoel ik niet alleen studenten, maar ook wetenschappelijk personeel. In Nederland zijn die vaak lastig te vinden. Door in het buitenland te werven heb je meer keus en kun je de kwaliteit verhogen. Maar om die mensen het gevoel te geven dat ze welkom zijn, moet de voertaal Engels zijn."

Bovendien leidt de universiteit steeds meer op voor een internationale arbeidsmarkt, vindt hij. "Studenten moeten gewoon goed Engels spreken." Dát was ook voor W. Wiersma, adjunct-directeur van de Hogere Hotelschool in Leeuwarden, een van de redenen het onderwijs met ingang van komend studiejaar bijna volledig in het Engels aan te bieden. "De Nederlandse markt is klein, vijftig procent van de studenten loopt stage in het buitenland. Maar ook als studenten in Nederland in de horeca gaan werken, moeten ze natuurlijk Engels spreken om de buitenlandse gasten te verstaan."

Bestuurder L. Speelman van de Universiteit Wageningen sluit zich bij zijn collega's aan. Wij zijn van oudsher internationaal georiënteerd: tachtig procent van de studenten loopt stage in het buitenland. "Als we mee willen blijven doen in de wereld, zullen we onze expertise internationaal toegankelijk moeten maken. Dat kan nu eenmaal niet in het Nederlands."

Probleem is alleen dat lang niet iedereen even goed Engels spreekt. Daar kunnen de studenten European Business Management (EBM) over meepraten. Bulthuis komt er goed vanaf, maar hij doceerde dan ook een jaar aan de Northern Arizona University, juist om zijn Engels te verbeteren. Lang niet alle docenten hebben een dergelijke training achter de rug, merkte de eerstejaars studente Barbara Ansink (23). Barbara: "Vaak denk je in een les: 'Waar heeft die vent het over?' Ik ben er nu achter dat het helpt om letterlijk in het Nederlands te vertalen. Dus als een docent het over een 'stonecoal-factory' heeft, bedoelt hij een steenkoolfabriek. Zegt ie: 'Don't talk too loud', dan moet je je mond houden. Buitenlandse studenten die geen Nederlands kunnen, hebben een groot nadeel."

Van Duyn Schouten en Speelman kennen die klachten. "Je kunt niet verwachten dat een docent van de een op de andere dag in vloeiend Engels een fantastisch college neerzet als hij voorheen alleen Engels sprak op de camping", zegt Speelman. "Diegenen die het nodig hebben, bieden we een bijscholingscursus."

Bulthuis ontvangt aan de Hogeschool Alkmaar de volgende groep studenten. De presentatie van hun onderzoek gaat aanzienlijk soepeler. De 'chairman' heeft een goed verhaal en beantwoordt de vragen correct. Bovendien ziet het onderzoeksverslag er keurig uit en is het gelardeerd met kleurige grafiekjes. "Compared with the former group, you did nice job", zegt Bulthuis tevreden. "I would like to give you all a, eh, schouderklopje."

( a d v e r t e n t i e s )