Voor het eerst sinds 1984 dreigt Duitsland de eerste ronde van een eindtoernooi niet te overleven. Na de 1-0 nederlaag tegen Engeland rest de titelhouder nog een theoretische kans op het EK. Een grote voelbalnatie toont berouw.

Door onze redacteur JAAP BLOEMBERGEN

VAALS, 19 JUNI. Nog geen etmaal na de ongelukkige nederlaag tegen Engeland onderging voetbalminnend Duitsland een collectief rouwproces. Spelers, trainers, supporters en journalisten zochten in Kasteel Vaalsbroek naar de diepere oorzaak van de dreigende uitschakeling. Ze toonden zich goede verliezers. Ondanks het redelijke niveau van de wedstrijd in Charleroi, hadden ze zelfkritiek en realiteitszin. Ze onderscheidden zich van de Engelse en Nederlandse ingewijden, die met een gekleurde bril naar de verrichtingen van hun nationale ploeg kijken.

Met een portie geluk, een goede looptechniek en een voorbeeldige vechtersmentaliteit hebben de Duitsers hun tekortkomingen jarenlang kunnen camoufleren. Ze wonnen het WK in 1990 en het EK in 1996, hoewel ze over minder talentvolle spelers beschikten dan bijvoorbeeld de Italianen of de Argentijnen. Een uitspraak van de Engelse spits Lineker werd door journalisten altijd dankbaar geciteerd. "Een voetbalwedstrijd wordt gespeeld met 22 spelers. Na 90 minuten hebben de Duitsers gewonnen", zei de huidige commentator van de BBC een jaar of tien geleden.

De woorden van Lineker zijn niet langer van toepassing. Een goede looptechniek en een voorbeeldige vechtersmentaliteit hebben de Duitsers nog steeds. Het ontbreekt hen nog altijd aan balvaardigheid en tactisch inzicht. Het grootste verschil met vroeger is de factor geluk. De verloren Europa-Cupfinale van Bayern München tegen Manchester United was vorig jaar een voorbode van de landenwedstrijd in Charleroi. Geluk moet je afdwingen in de sport en de Duitsers lijken daartoe niet meer in staat.

Tegen Engeland misten Scholl en Jancker riante mogelijkheden op de gelijkmaker. De Duitsers mochten zich ook beklagen over de arbitrage van de Italiaan Collina maar op de persconferentie zochten ze gistermiddag niet naar excuses. Bondscoach Ribbeck, doelman Kahn, verdediger Nowotny en middenvelder Deisler waren het roerend eens. De verlies-partij tegen Engeland was een logisch gevolg van de technische en tactische tekortkomingen. De dreigende uitschakeling wordt veroorzaakt door een slechte jeugdopleiding en een overvloed aan buitenlanders in de Bundesliga.

Op de persconferentie in Vaals werd mondjesmaat gerept over het lichte herstel tegen Engeland. De bijeenkomst was één lange klaagzang over de gebrekkige staat van het Duitse voetbal. Ribbeck verklaarde eens te meer dat hij geen sterker elftal op de been kon brengen. "Ik zie geen grote beloften in de Bundesliga. Natuurlijk wil ik graag met de jongeren werken, maar ze zijn er domweg niet. Jong Duitsland plaatst zich niet eens voor de grote toernooien, dat zegt genoeg. En ik kan geen spelers selecteren die bij hun club tot de reserves behoren. Het is jammer dat de jeugd weinig kans krijgt op een basisplaats. Wij hebben een buitenlanderprobleem in de Bundesliga. Om heel eerlijk te zijn: we hebben zoveel problemen dat ik ze op deze plek niet allemaal in korte tijd kan opnoemen."

Volgens Ribbeck was het meespelen van de 39-jarige Matthäus een noodzakelijk kwaad. Voor de positie van vrije verdediger was geen alternatief voorhanden. Matthäus hanteert als enige Duitse speler een nauwkeurige pass vanuit het achterveld. "Der Lothar heeft zich hersteld van een zwakke start", meende Ribbeck. Op de vraag waarom Matthäus zo weinig leiding gaf, kwam de bondscoach met een veelzeggend antwoord. "Hij was herstellende van een blessure. We hadden daarom geen leider. We moeten daar nu echt naar op zoek, als hij straks een punt achter zijn loopbaan zet."

De bondscoach kreeg steund van aanvoerder Kahn. "We missen Führungspersönlichkeiten", zei de doelman van Bayern München. Hij trok paralellen met de opgeloste problemen bij zijn club. "Bij Bayern heb ik vijf of zes jaar geleden iets soortgelijks meegemaakt. Al kunnen we daar gebruik maken van buitenlandse spelers. De nationale ploeg heeft voorlopig niet de kwantiteit en de kwaliteit om optimistisch voor de toekomst te zijn." Met ruim 80 miljoen inwoners en ruim zes miljoen geregistreerde voetballers heeft Duitsland verreweg het grootste spelerspotentieel van Europa. De jeugdopleiding heeft de laatste jaren eenheidsworst gekweekt. Middenvelder Deisler van Hertha BSC onttrekt zich aan de malaise. Hij maakte tegen Engeland zijn debuut. Kenners voorspellen hem een grote toekomst. "Ik ben in het koude water gegooid, wat met meer jonge jongens moet gebeuren", klonk de kritiek van Deisler aan het adres van Ribbeck. De bondscoach was een andere mening toegedaan. "We moeten de jeugd beschermen en voorzichtig opleiden." Ribbeck wenste dat de jonge Duitsers meer ervaring kunnen opdoen in het internationale voetbal. Ik zie de toekomst niet zo zwart. Dit toernooi is niet het begin van het einde maar het begin van een ommezwaai." Of hij zelf gestalte kan geven aan de wederopstanding, is overigens twijfelachtig. De 63-jarige Ribbeck heeft na het EK een gesprek met het bondsbestuur. Volgens de meeste Duitsers mag hij binnenkort met pensioen.

"Laten we eerst de wedstrijd tegen Portugal afwachten", zei Ribbeck. Hij werd gesteund door Kahn. "De trainer is afhankelijk van het materiaal. Het gaat om de mensen die op het veld staan." Verdediger Nowotny van Bayer Leverkusen hield een pleidooi voor een andere aanpak. "Waarom lukt het bij mijn club wel met Kroaten en Brazilianen? Omdat zij niet reageren maar ageren. We moeten spelers opleiden die het initiatief nemen. Het Duitse voetbal is hopeloos ouderwets."

( a d v e r t e n t i e s )