NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In de winkelstraten van de Amsterdamse binnenstad staan honderden woningen leeg. De gemeente wil dat veranderen, maar de pandjesbazen hebben geen haast.

Door onze redacteur MONIQUE SNOEIJEN

AMSTERDAM, 30 MEI. Wie in de Kalverstraat zoekt naar een voordeur vindt er welgeteld één. Boven een houten deur aan het begin van de winkelstraat komt Kazia Brink, algemeen manager van een bedrijf in gemaksdiensten, 's avonds helemaal tot rust. Als ze uit haar raam kijkt, ziet ze op de bovenetages vrijwel nergens licht branden. "Dan is het hier doodstil. Heerlijk."

In de duurste winkelstraat van Nederland hangt boven de etalages een grauwsluier van stoffige ruiten, vergeelde vitrage en spaanplaat. Schoenendozen en rotzooi bevolken de eerste etages, duiven hebben vaak vrij spel op de bovenste verdiepingen. Op de Nieuwendijk en in de Leidsestraat is het al net zo.

In deze Amsterdamse winkelstraten wonen haast geen mensen omdat er eenvoudigweg geen toegang is tot de bovenverdiepingen. De trappenhuizen zijn vanaf begin jaren zeventig weggebroken voor een paar vierkante meter extra winkelruimte (prijs anno 2000: 2.750 gulden per vierkante meter). Pas in 1986 - toen het eigenlijk al te laat was - werd in de bestemmingsplannen een verbod opgenomen om trapportalen weg te slopen.

"Sinds 1985 propageert de Amsterdamse gemeente het wonen boven bedrijven", staat onder het kopje 'succesvolle aanpak' in het boekje Tien jaar wonen boven bedrijven (1995). In de praktijk kwam het er de afgelopen jaren op neer dat één ambtenaar van de Dienst Binnenstad advies gaf aan huiseigenaren die zelf op het stadhuis binnenstapten. Van het beschikbare subsidiebudget van 1,6 miljoen gulden heeft de dienst nog de helft over.

Maar volgens wethouder Krikke (Economische Zaken) is het "economisch tij" voor wonen boven winkels nog nooit zo goed geweest als nu. "Er is geld, de woningmarkt is gunstig en de binnenstad is weer populair om te wonen. Kijk naar het aantal basisscholen dat zich hier de afgelopen jaren heeft gevestigd." Daarom presenteerde de wethouder vorige week aan de raadscommissie een plan voor "een herstart" van het project 'Wonen boven bedrijven'.

Wethouder Krikke wil een projectmanager aanstellen die in kaart gaat brengen boven welke winkels leegstaande ruimten zijn. Na een eerste "visuele inspectie" schat de wethouder het aantal leegstaande woningen in Kalverstraat, Nieuwendijk, Leidsestraat en Warmoesstraat op zeshonderd. De projectmananger moet vervolgens zelf huiseigenaren benaderen en onderzoeken of de etages via een andere weg te bereiken zijn. Overheid en bedrijfsleven zullen gezamenlijk moeten meebetalen.

Boven kledingzaak Kamikaze in de Kalverstraat brandt 's avonds wèl licht. Daar woont Kees Kaptein in zijn koopappartement. Kaptein is de eerste bewoner sinds decennia. Toen zijn appartement nog verbouwd werd, vond hij tussen het puin een veertig jaar oude ansichtkaart, geschreven aan de vorige bewoners: de familie Welp van de beroemde tearoom Formosa.

Maar wie vanaf de Kalverstraat bij de woning van Kaptein wil komen moet eerst het halve blok omslaan voor de entree in een achterliggende steeg, dan twee trappen op en daarna via een houten loopbrug langs verschillende panden en over daken naar zijn dakterras en voordeur. Alleen de airconditioning van Hunkemöller herinnert daar nog aan de Kalverstraat.

Het blok tussen Kalverstraat en Voetboogstraat kon een aantal jaren geleden op deze manier worden ontsloten omdat het complex in handen van één eigenaar was. Maar waarom zou een individuele pandjesbaas allerlei toestanden uithalen als een bewoond pand hem bij verkoop minder oplevert? De vierkante meters van de benedenverdieping brengen toch het meeste op. Bovendien heeft hij weinig trek in gezeur over lekkages en achterstallige huur. "Er moet heel wat subsidie tegenover staan wil het rendabel te maken zijn", zegt beheerder M. van der Schoor van beleggingsmaatschappij Kroonenberggroep, een van de grotere eigenaren in de Kalverstraat en de Nieuwendijk. "De vraag is dus: hoe graag wil de gemeente het?"

Maar volgens Kalverstraat-manager Jeanine Kloosterman begint ook de vereniging van eigenaren van de Kalverstraat te voelen voor het realiseren van woningen boven winkels. De sociale controle is in een bewoonde straat nu eenmaal groter en dat is ook in het belang van de ondernemers. Kloosterman denkt aan het oprichten van een NV waarin zowel gemeente als eigenaren deelnemen. Deze NV zal dan zoeken naar aansluitende panden en proberen bovenverdiepingen op te kopen of te pachten. De NV neemt de kosten van de verbouwingen op zich. Het beheer van de woningen kan worden uitbesteed aan een woningbouwvereniging. Kloosterman zal het plan binnenkort aan de wethouder voorleggen. "Het lijkt me een helse klus", zegt Van der Schoor van de Kroonenberggroep. "Zie maar eens alle eigenaren op één lijn te krijgen. Bovendien willen eigenaren hun onroerend goed niet splitsen."

In de bijkeuken van geurenwinkel Crabtree & Evelyn in de Kalverstraat kunnen ze de achterburen onder de douche horen zingen. De voormalige binnenplaats tussen de huizenblokken is helemaal dichtgebouwd. "Ik zou niet weten hoe je hier ooit buitenom bij de bovenverdiepingen moet komen", zegt de bedrijfsleidster. En op de Nieuwendijk zit schoenenwinkel The Boots volledig ingeklemd tussen de magazijnen van de Hema. De zwager van manager J. Dupuis had graag boven de winkel willen wonen. "We zijn zelf al aan het kijken geweest", zegt Dupuis. "Het is een schitterend zeventiende-eeuws pandje. Alleen - je komt er niet bij."

( a d v e r t e n t i e s )