NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Schilderij Toorop blijft in Zeeland

Door onze redacteur LIEN HEYTING
ROTTERDAM, 29 MEI. De Nederlandse Museumvereniging vindt dat de Zeeuwse Museumstichting het schilderij Gebed voor de maaltijd (1907) van Jan Toorop niet hoeft terug te geven aan de nabestaanden van het Duits-joodse echtpaar Flersheim van wie dit kunstwerk in de oorlog door de nazi's werd geroofd.

De Museumvereniging voegt hier aan toe dat de Zeeuwse Museum-stichting wel moet zoeken naar een alternatieve, redelijke oplossing, die recht doet aan het 'grote emotionele belang' die het schilderij voor de nabestaanden heeft. De kleinzoon van Ernst en Gertrud Flersheim, de New- Yorkse bankier Walter Eberstadt (78) diende in januari 1999 namens zijn familie een claim in voor het schilderij. Die claim werd vorig jaar juli afgewezen, maar dit voorjaar legde de Zeeuwse Museumstichting de kwestie alsnog voor aan de Commissie Museale gedragslijn van de Nederlandse Museumvereniging.

Volgens het nu uitgebrachte advies van de commissie heeft de stichting bij de verwerving van het schilderij 'niet onzorgvuldig' gehandeld. Gebed voor de maaltijd, dat in het Zeeuws Museum in Middelburg hangt, werd in 1981 door de Zeeuwse Museumstichting aangekocht bij de Haagse kunsthandelaar Ivo Bouwman. Walter Eberstadt meent dat de stichting toen verzuimd heeft de herkomst van het schilderij te onderzoeken. De Museumvereniging stelt in haar advies dat er in 1981 nog geen aanleiding was tot een dergelijk onderzoek. In die tijd was er nog nauwelijks aandacht voor de oorlogsgeschiedenis van kunstwerken. Bovendien werd pas in 1986 aan musea de plicht opgelegd de herkomst van nieuwe aanwinsten na te gaan. Het echtpaar Flersheim, dat in 1944 in het concentratiekamp Bergen-Belsen werd vermoord, woonde tot 1937 in Frankfurt am Main. In dat jaar vluchtten zij naar Nederland met achterlating van hun bezittingen. Een deel van hun kunstcollectie werd in Frankfurt door de Gestapo in beslag genomen en verkocht. Hiertoe behoorde niet alleen het schilderij Gebed voor de maaltijd maar ook een tekening van Jan Toorop, Godsvertrouwen (1907), die sinds 1943 in het bezit is van de Rotterdamse Stichting Boijmans van Beuningen. Eberstadt heeft voor deze tekening vorig jaar eveneens een claim ingediend, maar tot nu toe zonder resultaat. De moeder van Eberstadt, Edith Flersheim had in de jaren vijftig al geprobeerd om de tekening terug te krijgen. De Stichting Boijmans van Beuningen weigerde de teruggave toen, evenals nu, op formele gronden. Binnen het bestuur van de Stichting Boijmans van Beuningen bestaat grote onenigheid over de kwestie. Zowel de Gemeente Rotterdam als het Museum Boijmans van Beuningen, die beide in het stichtingsbestuur zijn vertegenwoordigd, vinden dat de tekening wel terug moet naar Eberstadt. Volgens de voorzitter van de Zeeuwse Museumstichting J.J. Steenbeek is de manier waarop de tekening Godsvertrouwen in 1943 door de Stichting Boijmans van Beuningen werd verworven niet te vergelijken met de verwerving van Gebed voor de maaltijd in 1981. "Onze aankoop van het schilderij was te goeder trouw en er was geen reden tot achterdocht over de herkomst. Het doek toont een gezin in Zeeuwse klederdracht. Voor het Zeeuws Museum, dat verder geen enkel schilderij van Jan Toorop bezit, is het een belangrijk werk. We zullen nu contact opnemen met de heer Eberstadt en onderzoeken of we toch nog tot een bevredigende regeling kunnen komen."

Walter Eberstadt zegt het belang van het schilderij voor het Zeeuws Museum te beseffen en bereid te zijn te praten over een schikking.

( a d v e r t e n t i e s )