NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Uitbarsting geweld Palestijnen eist levens

Door onze correspondent
TEL AVIV, 16 MEI. Vijf Palestijnen zijn gisteren gedood en honderden gewond bij een opleving van de intifadah, de Palestijnse volksopstand, op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook. Dertien Israelische soldaten liepen verwondingen op, evenals zeven journalisten.

De Palestijnen gingen gisteren de straat op om Al-Naqbah, de ramp van 1948 voor de Palestijnen bij de stichting van de staat Israel, te herdenken. Dagenlange protesten in de Palestijnse steden voor vrijlating van 1.600 Palestijnse gevangenen in Israelische gevangenschap hadden vooraf een explosieve sfeer geschapen. Terwijl Israelische soldaten en Palestijnse politieagenten in vuurgevechten waren verwikkeld, stemde een kleine meerderheid in het parlement voor de overdracht van drie dorpen bij Jeruzalem aan het Palestijnse Gezag. Uit protest tegen dit besluit van premier Barak is de nationalistische, orthodoxe Nationale Religieuze Partij uit de regeringscoalitie gestapt. Ehud Olmert, de burgemeester van Jeruzalem, zei gisteravond dat het weggeven van Abu Dis aan de Palestijnen een groot gevaar is voor de veiligheid en eenheid van Jeruzalem. Abu Dis ligt minder dan twee kilometer van Haram al-Sharif, de Tempelberg in Oost-Jeruzalem.

Wegens de ernst van de onlusten verklaarde premier Barak vóór de stemming dat de overdracht van de dorpen aan de Palestijnen zal worden opgehouden om uitleg te krijgen van de Palestijnse leider Yasser Arafat. Volgens Israelische regeringskringen verloor de Palestijnse leider gisteren de controle over de anti- Israelische demonstraties die door het Palestijnse Gezag waren georkestreerd. Bij Ramallah, de nederzetting Beit-El nabij deze Palestijnse stad en in Nablus kwam het tot de ernstigste incidenten. Israelische militairen en Palestijnse agenten schoten met scherp op elkaar. Israelische gevechtshelikopters hingen boven het strijdtoneel en Israel bracht tanks in stelling tegen de Palestijnse politie. "Het was oorlog", zei een Palestijnse journalist gisteravond. Gewapende leden van Al-Fatah waren ook bij de strijd betrokken.

Minister Benjamin Eliezer zei gisteravond dat uit de gebeurtenissen van gisteren de conclusie moet worden getrokken dat Israel en de Palestijnen via een vredesregeling zo snel mogelijk van elkaar moeten worden gescheiden. Palestijnse politici en commentatoren hebben Israel eerder gewaarschuwd dat stagnatie in het vredesproces en aanhoudende bouwactiviteiten voor de kolonisten in bezet gebied tot een nieuwe Palestijnse volksopstand kunnen leiden. Israelische commentatoren schrijven vandaag te verwachten dat Arafat met gecontroleerd Palestijns straatgeweld van Israel verdere territoriale concessies zal afdwingen omdat Israel niet voor geweldloze reden vatbaar is voor Palestijnse eisen en behoeften. Intussen zetten Israelische en Palestijnse onderhandelaars in Stockholm vaart achter onderhandelingen over een mogelijke nieuwe Israelisch-Palestijnse kaderovereenkomst als voorloper van een vredesregeling in september dit jaar. Deze onderhandelingen hadden geheim moeten blijven maar lekten deze dagen in de Palestijnse en Israelische media uit.

Israel verlaat Libanon; verder is alles onzeker

Het Israelische leger is al bezig zijn stellingen in Zuid-Libanon te verlaten. Juli is de streefdatum, maar het kan in drie weken klaar zijn.

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN

TEL AVIV, 16 MEI. De Israelische terugtrekking uit Zuid-Libanon is, zij het nog verkapt, al aan de gang. Verscheidene posten zijn inmiddels overgedragen aan de Libanese bondgenoten, het Zuid-Libanese Leger (SLA). Gisteren trok het Israelische leger zich terug uit zijn stelling nabij Taibeh, doelwit van dagelijkse aanvallen door de Libanese fundamentalistisch-shi'itische beweging Hezbollah. Als de Israelische premier en minister van Defensie Ehud Barak daartoe het bevel geeft kan het Israelische leger zich binnen drie weken uit Zuid-Libanon terugtrekken. De bouw van een nieuwe defensielinie langs de overigens nog niet precies vastgestelde internationale grens met Libanon is in volle gang. De kosten van dit aspect van de grote terugtrekoperatie uit Libanon worden op 600 miljoen gulden geschat. Nieuwe posities verrijzen langs de grens, net op Israelisch gebied, vaak vlakbij kibbutsen.

De bewoners van Noord-Israel geven het protest tegen het terugtrekken van het leger uit Libanon niet op. Barak heeft zich echter vastgebeten in het "beëindigen van de Libanese tragedie", zoals hij het uitdrukt. Voor zijn nogal matige staat van dienst als premier is dat een noodzakelijke opkikker.

Dat het geen gemakkelijke opgave is om het bevel tot terugtrekken aan het Israelische leger te geven blijkt wel uit kritiek die de legerleiding, aangevoerd door chef staf luitenant-generaal Shaul Mofaz, erop heeft. "Het leger is niet door de politiek geraadpleegd", klaagde hij in een recent vraaggesprek. En daarna volgde een uiteenzetting over de grote gevaren die het noorden van Israel bedreigen van de zijde van Hezbollah bij het opdoeken van de 'veiligheidszone' in Zuid-Libanon. Barak en zijn ministers blijven erop hameren dat Libanon een hoge prijs zal betalen als Hezbollah vanaf Libanees grondgebied de strijd tegen Israel voortzet. In bedekte termen, maar toch heel duidelijk, dreigt Israel in dat geval ook met militaire acties tegen de Syrische bezettingsmacht in Libanon. Premier Barak speculeert erop dat mogelijke verdubbeling van de VN-vredesmacht UNIFIL in Zuid-Libanon tot 8.000 man naast de afschrikwekkende taal een belangrijk element zal zijn in de pacificatie van Zuid-Libanon.

De Israelische leider heeft vorige week de Israeliërs uitgelegd dat Tsahal, het leger, zich niet onder druk van Hezbollah uit Zuid-Libanon terugtrekt. Als bewijs voor dit argument voerde hij aan al kort na aanvaarding van het premierschap 7 juli 2000 als terugtrekdatum op zijn politieke agenda te hebben gezet. Uitspraken van Hezbollah dat zijn strijders het Israelische leger met de staart tussen de benen uit Zuid- Libanon verdrijven, slaan volgens Barak dan ook op niets. Politici en diplomaten namen aan dat hij een datum had genoemd om Syrië onder druk te zetten met Israel vrede te sluiten, zodat de Israelische terugtrekking uit Libanon niet tot vijandelijkheden tussen beide landen zou leiden.

Barak definieerde Israels militaire bezetting van Zuid-Libanon als een "tragedie". Zijn politieke wil daaraan een einde te maken werd afgedwongen door het snel om zich heen grijpende protest in Israel tegen wat wordt gezien als de zinloze oorlog in Libanon. De verfijning van de strijdmethodes van Hezbollah, door een steeds betere militaire uitrusting en inlichtingendienst, heeft Barak tot de militaire beslissing gebracht om het leger uit Libanon terug te trekken. Ook is Barak tot het inzicht gekomen dat wat in 1982 begon als een oorlog tegen de Palestijnse Bevrijdings Organisatie, de PLO, in Libanon, door de bezetting van Zuid-Libanon na de verdrijving van Yasser Arafat en zijn manschappen naar Tunis heeft geleid tot de legitimatie van het Hezbollah-verzet. De Israelische troepen werden warm ingehaald in de shi'itische dorpen in het zuiden van Libanon. De dorpelingen begroetten de Israelische soldaten als bevrijders van de PLO-chantage en soms terreur tegen hun dorpen. Toen de bevrijders bezetters werden, keerde het tij en wierp Hezbollah zich op als een legitieme bevrijdingsorganisatie.

Wat het lot zal zijn van de 2.500 man die onder commando van generaal Antoine Lahad in het SLA dienen, is nog onzeker. Er zijn tegenstrijdige indicaties of Israel deze door haar getrainde en gefinancierde militie zal ontwapenen. Libanon heeft een proefballon van generaal Lahad om zijn huursoldaten gratie te verlenen afgewezen. Libanese burgers in Zuid- Libanon zijn doodsbang door Hezbollah te worden afgemaakt na het vertrek van de Israeliërs. Dat zou echter buitengewoon ernstige gevolgen hebben voor het labiele evenwicht tussen druzen, shi'ieten, en maronieten in Libanon. Om die redenen sluiten Israelische Libanon specialisten dit scenario uit. Israelische commentatoren opperden ook de mogelijkheid dat Israel de militie van generaal Lahad niet ontwapent. Zijn strijders zouden Syrische militaire doelen in Libanon kunnen aanvallen als Hezbollah over de internationale grens heen Israel blijft bestoken. Dat Israel Zuid-Libanon ontruimt, is zeker. Koffiedikkijkers hebben het erg druk om te bepalen wat er daarna gebeurt.

( a d v e r t e n t i e s )