NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Op grote afstand van het vuurwerkbedrijf zijn restanten van containers gevonden. Zij kunnen de verklaring zijn voor de kracht van de explosies.

Door onze redacteur KAREL KNIP

ROTTERDAM, 16 MEI. Drie dagen na de ramp in Enschede begint helderheid te ontstaan over de wijze waarop de ramp zich kon voltrekken. Onder vuurwerk- en explosievendeskundigen groeit de overtuiging dat een of meer losse transportcontainers met zwaar vuurwerk een fatale rol speelden. Resten van deze container of containers zijn teruggevonden op vele honderden meters van het bedrijf S.E. Fireworks. Duidelijk is te zien dat de containers onder het geweld van een explosie totaal zijn uiteengereten. Omstanders hebben verklaard dat zij in de verwrongen massa nog resten vuurwerk zagen.

De aanwezigheid van de stalen containers verklaart het geweld van de explosie. Anders dan de opslagloodsen (ook 'boxen' genoemd) die speciaal voor de opslag van het vuurwerk zijn ontworpen, heeft een standaard transportcontainer geen brandvertragende wanden en geen zogenoemde drukontlasting. De containers zijn aan één zijde voorzien van twee openslaande deuren die de container in principe waterdicht afsluiten. De deuren worden met twee stangen afgesloten en zijn zo stevig dat containers die bij storm van een schip worden geslagen bij de berging achteraf bijna altijd nog intact zijn. Een intacte stalen container verschaft ingesloten vuurwerk het karakter van een bom. Want veel meer dan de aard van de explosieven is de aard van de insluiting bepalend voor de kracht van een explosie. Hoeveel containers op het terrein in Enschede aanwezig waren is voor de afloop van het ongeluk van weinig belang: één container kan fataal zijn geweest.

Met de dagen groeit onder experts de verontwaardiging over het laconieke optreden van de Enschedese brandweer. Afgaande op de beelden die fotograaf Reinier van Willigen ervan heeft gemaakt (gepubliceerd in De Telegraaf van maandag en dinsdag) posteerde de brandweer zich midden voor de explosiegevoelige loodsen en op minimale afstand daarvan, en probeerde ze het vuur met slechts een handjevol slangen te bestrijden. Uit verklaringen van een nabestaande van een omgekomen brandweerman blijkt dat deze zelfs aanvankelijk zijn zoontje meenam naar het bluswerk. Daaruit valt weinig anders af te leiden dan dat de brandweerlieden door de brandweerleiding nauwelijks waren geïnformeerd over het enorme risico dat zij bij een brand bij S.E. Fireworks zouden lopen. Een directeur van een grote vuurwerkhandel: "Het is alsof je een brand bij een raffinaderij in Pernis in eerste instantie maar even door een kleine bluswagen van de gemeentebrandweer laat bestrijden. Bij een bedrijf als S.E. Fireworks hoor je onmiddellijk met groot materieel uit te rukken."

De fatale afloop van de brand bij SE Fireworsk is inmiddels wel begrijpelijk. Over het begin van de brand valt nog steeds niet veel helderheid te krijgen. Foto's van Van Willigen maken aannemelijk dat ten minste vier van de twaalf (in een patroon van 2 x 6 ruggelings tegen elkaar gebouwde) loodsen in brand stonden toen de brandweer arriveerde. Een van de loodsen staat wijd open, daarin wordt met een vast opgestelde brandslang een grote hoeveelheid water gepompt. De aantasting van het dak, dat naar alle waarschijnlijkheid met asfalt was bedekt, suggereert dat het vuur zich via brandend asfalt langs de bovenkanten van de loodsen heeft verspreid. De eerste grootschalige en zichtbare vuurontwikkeling vindt plaats in een box die zich op ten minste twee boxen afstand van de eerdere boxen bevindt. Het kan zijn dat die box openstond zodat het vuur van het branden asfalt daar binnen drong. Een goede sprinkler-installatie, waarop technici al jaren aandringen, had veel onheil kunnen voorkomen.

De verpakking is de crux

Een belangrijk detail is dat er al grote hoeveelheden vuurwerk recht omhoog gingen vóórdat er sprake was van een echte explosie. Logisch gesproken kan dat weinig anders betekenen dan dat er een flinke partij vuurwerk buiten de loodsen lag. Toch valt niet helemaal uit te sluiten dat het dak van de zwaar brandende loods onder invloed van het felle vuur eerder bezweek dan de bedoeling was.

Het is, zeggen deskundigen, overigens niet ongebruikelijk dat vuurwerk in gewone stalen transportcontainers wordt opgeslagen. Per slot is dat ook de wijze waarop het merendeel van het vuurwerk uit China over zee wordt aangevoerd. Maar consumentenvuurwerk (gevarenklasse 1.4) is aanmerkelijk minder explosiegevoelig dan het zogenoemde evenementenvuurwerk waarin S.E. Fireworks handelde. Dat laatste zal men hoogstens als bijlading in kleine hoeveelheden met het consumentenvuurerk meezenden. En altijd verpakt volgens de strenge normen die de Verenigde Naties daaraan stellen in hun U.N.-systeem.

Die verpakking is de crux, verduidelijken de experts. Een gesloten stalen transportcontainer (van bij voorbeeld 40 voet lengte) gevuld met goed in dozen verpakt consumentenvuurwerk kan een flink vuur doorstaan zonder te exploderen.

Een gesloten standaard container gevuld met zwaar evenementenvuurwerk dat uit de verpakkingsdozen is gehaald, is een tikkende bom, tenzij men de container voldoende aanpast voor het werk. In de eerste plaats moet men zo'n container van een goede drukontlasting voorzien. Het eenvoudigste gaat dat door de gietijzeren klauwen waarin de genoemde sluitstangen van de deuren passen, weg te slijpen. Dan klappen de deuren bij de minste drukopbouw naar buiten open. (Maar met het oog op diefstal of vandalisme verzwakt men niet niet graag de afsluiting van de deuren.) Ook kan men de wanden met isolerende platen bekleden om de hitte- overdracht van buiten naar binnen te verminderen. Gemeenten die een vuurwerkbedrijf binnen de grenzen krijgen, moeten zich onder meer door het bureau Advies en milieuvergunningen Milan van de Koninklijke Landmacht laten adviseren over de eisen aan inrichting en constructie. Dat advies is niet bindend, al blijkt het, zegt men, in de praktijk wel altijd min of meer als zodanig te worden ervaren. Deskundigen beweren met grote stelligheid dat het nauwelijks denkbaar is dat Milan een welwillend advies over de toelaatbaarheid van transportcontainers bij S.E. Fireworks uitbracht. Defensie zelf en de gemeente Enschede weigeren mee te delen wat Milan over deze specifieke containers heeft gezegd.

( a d v e r t e n t i e s )