NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE SPELDENPRIKKEN van minister Netelenbos van Ver keer en Waterstaat richting Nederlandse Spoorwegen ( NS) worden steeds venijniger. Vorig jaar werd het verzelfstandigde bedrijf naar huis gestuurd omdat het volgens haar weigerde zich bij de inschrijving op de Hoge Snelheidslijn ( HSL) te gedragen als een marktpartij.

Nu heeft de NS een nog gro ter probleem met Netelenbos. De minister wil uiterlijk 1 juni weten hoe de spoorwegen overmatige subsidies voor de bouw van de nieuwe Schipholtunnel denken terug te betalen. Netelenbos heeft namelijk aanwijzingen dat de aannemers, onder wie Strukton (dochter van de NS), tachtig mil joen gulden te veel in rekening hebben gebracht.

Dat alleen al is ernstig genoeg. Nog kwalijker is het dat er plausibele verdenkingen zijn gerezen dat dit bedrag via gefingeerde facturen is opgebouwd. Samen met consortiumpartner HBW zou Strukton een heel netwerk van sjoeme lende boekhouders hebben opgezet en geprotegeerd. De enige dissident in dit circuit, een man die tientallen jaren bij Strukton werkte, is het leven zuur gemaakt en later met toestemming van een kantonrechter zelfs ontslagen. Vooral dit laatste doet vermoeden dat bij de bouw van de Schipholtunnel is gefraudeerd. De vraag is of en wat de top van de NS hiervan wist. Dat de spoorwegen tot nu toe zwijgen, maakt het beeld er niet rooskleuriger op.

DE MOGELIJKE FRAUDE bij de NS heeft historische oorzaken. Toen ruim tien jaar geleden besloten werd tot de aanleg van een tweede Schipholtunnel was Nederland in de ban van grootschalige infrastructurele projecten. 'Nederland-Distributieland' en 'gateway to Europe' waren de leuzen waarmee het belang van investeringen werd bepleit. En met succes. De aannemers van de Schipholtunnel kregen ruim tien jaar geleden zo ongeveer een blanco cheque. De opeenvolgende ministers hebben die steeds, al dan niet na enig dralen, betaald. Het feit dat de NS sinds 1994 inmiddels was verzelf standigd, heeft deze houding niet afgeremd. Verkeer en Waterstaat bleef een departement waar de ingenieurs eerst en vooral fysieke resulaten willen zien. Maar het ministerie had alerter moeten zijn. Niet alleen omdat de NS nu al vijf jaar op eigen benen staat, maar ook omdat de bouw traditiegetrouw niet de meest doorzichtige branche is. Veel aannemers hebben een sterke voorkeur voor ondershandse aanbesteding, omdat ze dan hun marges vrijer kunnen oprekken. Om misbruik te voorkomen wordt hun bij opdrachten die niet via concurrerende offertes worden verstrekt, daarom slechts een marge van 2,5 procent gegund. De bevindingen van forensische accountants doen vermoeden dat de aannemers op de Schipholtunnel een rendement hebben gehaald dat zeker zeven keer hoger ligt.

OVERAL BESTAAT de neiging te sjoemelen, zowel in private als in publieke sectoren. Een overheidsbedrijf biedt zeker geen garantie voor financiële zuiverheid. Maar als een staatsonderneming wordt verzelfstandigd en dus op afstand van de politieke controle komt te staan, zijn extra waarborgen eens te meer geboden. Een min of meer geprivatiseerd bedrijf dat volgens oude patronen kan blijven functioneren, is niet het beste maar eerder het slechtste van twee werelden.

NS-directeur Den Besten kan nu, vlak voor zijn vertrek bij de spoorwegen, maar één ding doen: eigener beweging volledige openheid van zaken geven over de wijze waarop zijn bedrijf is omgesprongen met gemeenschapsgelden én met zijn eigen medewerkers die de ogen niet wensten te sluiten.

Zie ook:

Geknoei bij bouw Schipholtunnel (10 mei 2000)

( a d v e r t e n t i e s )