NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Londen kiest vandaag voor het eerst een burgemeester. De Labour-rebel Ken Livingstone lijkt favoriet. Voor premier Blair wordt daarmee een nachtmerrie werkelijkheid.

Door onze correspondent HANS STEKETEE

LONDEN, 4 MEI. Wie vrienden wil blijven met de Londense City, het grootste financiële verkeersplein ter wereld, kan slimmere dingen doen dan toeteren dat het "internationale kapitalisme jaarlijks meer slachtoffers maakt dan Hitler tijdens de Tweede Wereldoorlog".

Ken Livingstone, de rebelse Labour-parlementariër die vandaag waarschijnlijk wordt gekozen als burgemeester van de Britse hoofdstad, zei het. Maar toen de anarchisten die hem op handen dragen deze week het standbeeld van Winston Churchill bekladden, een McDonald's-filiaal plunderden en een agent een baksteen in het gezicht gooiden, veroordeelde Livingstone hen als "hersenloze beroepsmisdadigers". Livingstone staat al twintig jaar bekend als 'Rode Ken', maar nu zijn finest hour is aangebroken heeft hij veel weg van een kameleon.

Livingstone was de laatste voorzitter van het laatste Londense stadsbestuur, de Greater Londen Council (GLC), die de Conservatieve premier Margaret Thatcher in 1986 ophief. Ze was het zat om aan de gevel van het stadhuis tegenover het parlement alle dagen een spandoek te zien hangen met het aantal werklozen dat ze volgens Livingstone op haar geweten had. Terwijl zij de Koude Oorlog opstookte, riep Livingstone de Britse hoofdstad uit tot 'kernwapenvrije zone'. Hij staakte de subsidie aan de padvinderij omdat die te militaristisch was, maar hij ontving wel met égards IRA-spreekbuis Gerry Adams en PLO-leider Yasser Arafat, die de rest van de wereld nog lang niet salonfähig vond.

Livingstone's terugkeer aan het hoofd van het stadsbestuur is zijn ultieme wraak op Thatcher. Het betekent ook een nachtmerrie voor premier Blair. Die dacht Old Labour - pro-welvaartsstaat, anti- bedrijfsleven - getemd te hebben. De wederopstanding van Livingstone, symbool voor alles wat Labour ogen achttien jaar lang onverkiesbaar maakte, lijkt in Blairs ogen het tegendeel te bewijzen.

Hij is een tijdbom, een ongeleid projectiel, een verrader van de partij en een gevaar voor Londen, vindt de premier. Dat laatste valt nog te bezien, want de nieuwe burgemeester krijgt weinig bevoegdheden. Maar het laatste wat Blair wil is een linkse rebel een platform en een megafoon geven naast Downing Street. En zeker geen rebel die een rechtstreeks mandaat heeft van miljoenen Britten. Red Ken is vooral groen, zegt het vegetarische deel van zijn achterban. Londen is alleen leefbaar te maken met een ecoheffing en autovrije zones, een van de weinige belastingen die de burgemeester wel mag heffen. Livingstone is helemaal zo gek nog niet, zegt de City. Het privatiseren van de metro, zoals Blair wil, is inderdaad een slecht plan. Livingstone's voorstel om de miljarden voor de modernisering op te halen met obligaties is stukken goedkoper. Hij is geestig en direct, een fris (zij het nasaal) tegengeluid bij alle soundbites uit het Blair-kamp, vindt jong Londen. Hij is "humaan en liberaal", een voorstander van "moedige architectuur" en "komt krachtig op voor alle Londenaars" canoniseerde de Observer, de krant van het links-liberale establishment, hem. En zelf zegt de kameleon dat hij "milder en rijper" is geworden.

De ongrijpbare Livingstone vergalt vandaag wat een glorieus moment voor Blair had moeten worden. En dat heeft de premier voor een groot deel aan zichzelf te wijten. Na Schotland en Wales moest ook de hoofdstad een gekozen zelfbestuur krijgen, als model voor andere steden en regio's. Dat zou de uiteendrijvende Britse eilanden opnieuw verenigen, en ze moderner en democratischer maken, was het idee. Maar in de praktijk bleef Blair aarzelen tussen het loslaten en vasthouden van macht. Dat bleek in Schotland en Wales en het blijkt opnieuw in Londen, waar de regering het laatste woord houdt over de begroting, de belastingen en infrastructuur. Ten tweede heeft Blair te opvallend geprobeerd zijn eigen yes-men naar voren te schuiven. Zo knutselde het partijbestuur net zolang aan de selectieprocedure dat Blair-adept Frank Dobson, een goedlachse huisvader en oud-minister van Volksgezondheid die sterk lijkt op de kerstman, kwam bovendrijven als officiële kandidaat. Livingstone weigerde zich daarbij neer te leggen en trad in het veld als onafhankelijke kandidaat. Waarop Labour hem royeerde, een lastercampagne begon en de premier nog meer een control freak leek. Blair wordt gezien als "een gekozen dictator", schreef het linkse opinieblad The New Statesman vorige maand. Daarmee heeft hij "de proteststem in de politiek zo goed als gevestigd". 'Dobbo's' campagne is stilletjes gestorven. De Conservatieve kandidaat, Stephen Norris, die de gestruikelde Lord Jeffrey Archer is opgevolgd, lijkt in het linkse Londen geen kans te maken. Al eindigt hij volgens de peilingen op de tweede plaats en kan de kiesprocedure met twee stemmen per burger in theorie voor een verrassing zorgen. Susan Kramer, een bankier die namens de LibDems aantreedt, is een obscuur geval gebleven. Voor de bookmakers staat de uitslag al vast. Ze nemen sinds twee weken geen nieuwe weddenschappen op Livingstone meer aan. Eigenzinnig Londen lijkt wat hen betreft vastbesloten premier Blair met 'Citizen Ken' een bloedneus te bezorgen.

( a d v e r t e n t i e s )