NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

MARIEL CROON
Er klonk geschreeuw uit de gaskamers, vertelt kampoverlevende Martin over het voormalige concentratiekamp in Dachau. Maar op een bord in het museum staat vermeld dat in Dachau de gaskamers nooit in bedrijf zijn geweest. "Misschien toch, twee keer, voor experimenten", licht de directeur van het museum toe. Dat is voor de debuterende Israelische filmmaker Ra'anan Alexandrowicz aanleiding voor een intrigerende zoektocht naar de waarheid. Met alleen een videocameraatje en een fototoestel brengt hij als toerist, met twee vrienden, een bezoek aan het herinneringscentrum in het voormalige concentratiekamp, waar door ontberingen meer dan 30.000 gevangenen zijn omgekomen.

Waarom wijkt de officiële lezing over gaskamers af van die van de oude man, die als Poolse soldaat van joodse afkomst drie jaar gevangen heeft gezeten in het kamp? En waarom is de man in Dachau blijven wonen? Dag na dag gaat hij met de bus naar het kamp, waar hij toeristen vertelt over de verschrikkingen. Hij wijst de plek aan waar de boom stond waaraan gevangenen werden opgehangen aan hun op de rug gebonden handen. Doet voor hoe de lijken in de ovens in het crematorium werden gepropt. Verhaalt over de hondenbarak waar naakte gevangenen in werden gestopt. Vertelt dat hij thuis foto's heeft, die de Amerikanen bij de bevrijding hebben gemaakt.

De filmmaker is onder de indruk, en keert met zijn vrienden terug naar het kamp en de oude man. Ze ontdekken dat hij geld vraagt voor zijn 'diensten'. Dan groeit de twijfel. Heeft de boom er echt gestaan? Zijn er wel foto's? Was er werkelijk een hondenbarak waarin zieke gevangenen gegooid werden?

De huidige bewoners van de stad Dachau brengen de waarheid ook al niet dichterbij. Zij roemen de bijzondere kwaliteiten van het 1200 jaar oude kunstenaarsstadje. "Wir haben es nicht gewusst", zeggen de ouderen die zich de oorlog nog herinneren. En de jonge taxichauffeuse: "Ik heb gelezen wat er is gebeurd, meer weet ik ook niet en de rit kost dertien Mark."

Hoe waar is de waarheid, hoe betrouwbaar de herinnering, hoe corrumpeerbaar de homo sapiens? En waar ligt de scheidslijn tussen legitieme overlevingsdrang en verloochening? "Eli Eli waarom heeft gij mij verraden", zingt de oude man, die zijn joodse afkomst in het kamp verhulde. "In Dachau zijn geen mensen omgekomen", zeggen verontwaardigde dorpsbewoners in hun hardnekkige ontkenning.

Met foto's als gestolde herinneringen vertelt de filmer zijn verhaal. Foto's van de oude man in het museum. Foto's van de plek waar de boom zou hebben gestaan. Uiteindelijk, bij Martin thuis, de foto's die de Amerikanen bij de bevrijding hebben gemaakt. Nog later een foto uit het Holocaust-archief in Israel met daarop de bewuste boom. Die lijkt dan toch de waarheid te verbeelden. Maar zelfs voor deze foto geldt: niks is wat het lijkt.

De man die in Dachau bleef, Ned.1, 22.43-23.36u.