NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De hardhandige manier waarop de regering-Clinton zaterdag Elián Gonzalez weghaalde bij diens familie, heeft een storm van kritiek losgemaakt. Het nationale debat in Amerika gaat niet meer over een kleine jongen, maar over een groot geweer.

Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL

WASHINGTON, 25 APRIL. De omslag in de publieke opinie in de politiek beladen affaire-Elián Gonzalez kwam onmiddellijk na de bliksemactie waarmee zwaar bewapende agenten het Cubaanse jongetje zaterdag voor dag en dauw weghaalden uit het huis van zijn oud-oom in Miami. Enkele uren later werd hij herenigd met zijn vader op een luchtmachtbasis bij Washington.

Maar daarmee is de zaak nog lang niet afgedaan. Niet alleen de familieleden van Elián in Miami, ook hun medestanders in de Cubaanse gemeenschap in Florida, vooraanstaande Republikeinen in het Congres en allerlei commentatoren in de media uitten hun verontwaardiging over het optreden van Justitie. Beelden van de nachtelijke inval domineerden het nieuws het hele paasweekeinde, vooral een foto van een gehelmde en gemaskerde agent met een machinegeweer dat gericht lijkt op een doodsbange en huilende Elián.

Onrust in de straten van Miami leidde zaterdag tot zo'n 180 arrestaties. De eerste opiniepeilingen suggereren dat een meerderheid van de Amerikaanse bevolking vindt dat de regering al het mogelijke gedaan heeft om een vreedzame oplossing te vinden. Maar in de eerste dagen of zelfs weken na een belangrijke gebeurtenis kan de publieke opinie nog sterk op en neer gaan.

Minister van Justitie Janet Reno, die na vijf maanden van touwtrekkerij over de jongen opdracht gaf tot de inval, zegt dat ze niet anders kon dan hem laten ophalen door gewapende agenten van de immigratiedienst. President Clinton heeft zijn steun voor haar uitgesproken. Maar volgens haar critici heeft de minister veel te snel geconcludeerd dat een vreedzame oplossing onmogelijk was en dat het huis dus maar bestormd moest worden. Bij de actie, die slechts drie minuten duurde, raakte niemand ernstig gewond.

Het Congres zal vandaag beginnen met hoorzittingen over de omstreden aanpak van Justitie. Leiders van de Cubaanse gemeenschap in Miami hebben voor vandaag opgeroepen tot een algemene proteststaking in hun stad, waar 800.000 Cubaanse Amerikanen wonen. De familieleden uit Miami die de afgelopen vijf maanden voor Elián zorgden maar weigerden hem over te dragen aan zijn vader, zijn naar Washington gevlogen. Eliáns familie probeerde in Washington twee dagen achtereen vergeefs contact te leggen met Elián en zijn vader, Juan Miguel Gonzalez.

De hele nacht was Reno persoonlijk bij de onderhandelingen over Elián betrokken geweest, toen ze zaterdagochtend heel vroeg het bevel gaf om de jongen gewapenderhand op te halen. Even na vijf uur kwamen zo'n twintig agenten van de immigratiedienst en de grenspolitie in witte busjes naar het huis waar Elián verbleef. De menigte demonstranten, die al maanden betogen tegen terugkeer van de jongen naar Cuba, was op dat vroege uur niet groter dan zo'n vijftig man.

De agenten zwermden uit over de donkere straat. Met traangas, pepperspray en harde hand baanden ze zich een weg naar het huis. Acht van hen klopten aan en toen er niet werd opengedaan, ramden ze de deur in. Met hen glipte een fotograaf van het persagentschap Associated Press naar binnen, die in de chaos die ontstond de gewraakte foto kon maken. Een cameraman van een tv-station werd zo hardhandig terzijde geschoven dat hij pas bijkwam toen de hele operatie al weer voorbij was.

Op het moment van de inval had een van de advocaten in de eetkamer Janet Reno nog aan de lijn. Maar er viel duidelijk niets meer te onderhandelen. Volgens Marisleysis Gonzalez, de nicht van Elián die zich de afgelopen maanden over hem had ontfermd, riepen de agenten: Geef de jongen, geef de jongen, of we gaan schieten. Maar Elián, die op een bank in de zitkamer had liggen slapen, was door Donato Dalrymple, een van de vissers die hem in november uit zee hadden gered, snel meegenomen naar een slaapkamer. Daar vonden de agenten de jongen even later in de armen van de visser.

Een vrouwelijke agent, die ongewapend en niet in uniform was, zou hem vervolgens in haar armen hebben genomen met de woorden (in het Spaans): "Dit lijkt erg eng, maar het zal snel beter worden." Ze zei ook dat hij niet werd meegenomen naar Cuba, maar naar zijn vader. Haastig holde ze met hem naar een wachtend busje, waarin hij snel werd afgevoerd naar een helikopter, die hem naar een luchtmachtbasis bracht. Vandaar vertrok de jongen, die nog nooit gevlogen had, naar Washington. Een arts, een psychiater en de agent die de operatie had geleid vergezelden hem.

In Miami was de woede groot. Volgens nicht Marisleysis hadden de agenten, die kasten en bedden kapotmaakten, zich als beesten gedragen en de zesjarige Elián een groot trauma bezorgd. Honderden boze demonstranten trokken door de straten van Little Havana, waar ze leuzen riepen tegen president Clinton en Janet Reno, autobanden in brand staken en de politie met van alles bekogelden.

Meteen nadat Elián was aangekomen op Andrews Airforce Base bij Washington, was hij herenigd met zijn vader, stiefmoeder en halfbroertje. Het gezin heeft tijdelijke behuizing op de basis gekregen, waar het afgeschermd is van demonstranten, de media en de smeekbeden van de familieleden uit Miami om Elián weer te mogen zien.

In de slag om de publiek opinie liep de regering-Clinton zaterdagochtend meteen al zware klappen op. Alle televisiestations toonden de hele ochtend keer op keer de foto van de agent met zijn machinegeweer en de verschrikte Elián, en een andere foto waarop te zien is hoe de vrouwelijke agent met een gillende Elián in haar armen naar het busje holt. Slechts een enkele presentator kwam eraan toe om het publiek te vertellen dat de beelden misschien een wat eenzijdig beeld gaven en dat de "gewelddadige actie" zonder doden of gewonden en in dat opzicht dus succesvol was verlopen.

Een journalist van de kabelzender MSNBC wist te vertellen dat "miljoenen Amerikanen bij het zien van deze foto zeggen dat de Amerikaanse regering in Miami precies hetzelfde heeft gedaan als in 1993 in Waco" - de plaats in Texas van de bloedige bestorming van een boerderij waar zich een sekte had verschanst. Toen Janet Reno een persconferentie in de loop van de ochtend gaf om de actie te rechtvaardigen, zonden alle zenders dat uit. Maar toen halverwege bleek dat ook Marisleysis voor de camera's een persconferentie hield, kozen sommige stations voor de emotionele uitbarstingen van de nicht.

Pas na enkele uren later konden vader-Gonzalez en de regering in de propaganda-slag een eigen foto plaatsen tegenover de dramatische foto van de gehelmde, gemaskerde agent met zijn MP-5 in de aanslag. Greg Craig, de advocaat van Juan Miguel Gonzalez, had met een wegwerpcameraatje een foto van gemaakt van het herenigde gezin, met een glimlachende Elián met een hand op zijn vaders schouder. Die foto, ontwikkeld en afgedrukt bij een supermarkt, werd snel ter beschikking gesteld aan de media. Vanaf dat moment werd de berichtgeving evenwichtiger.

Sommige kranten plaatsten de volgende ochtend de foto met het geweer op hun voorpagina. De Spaanstalige Nuevo Herald in Miami had zaterdag al een extra editie uitgebracht met die foto en de kop: "Wat een schande!" Maar The Washington Post en The Los Angeles Times plaatsten naast elkaar de foto van het geweer en die van de hereniging. Veel kranten steunden de actie van de regering in hun hoofdartikelen.

Een van de Republikeinse leiders in het Congres zei zondag op de televisie dat hij "woedend, misselijk en beschaamd" was over het optreden van Justitie. Justitie zou zonder huiszoekingsbevel zijn opgetreden (een onjuiste bewering, naar later bleek). Een senator uit Florida zei in het heetst van zijn verontwaardiging dat een agent "een machinegeweer tegen het hoofd van Elián had gezet".

Hoewel Juan Miguel Gonzalez nu herenigd is met zijn zoon, kunnen ze niet naar Cuba vertrekken. Een hof van beroep bepaalde vorige week dat Elián de Verenigde Staten niet mag verlaten zolang dat hof nog niet besloten heeft of de zesjarige jongen in aanmerking komt voor een hoorzitting over de asielaanvraag die hij heeft ingediend toen hij bij zijn familieleden in Miami verbleef.

Zie ook:

Clinton wil Elián snel uit Miami halen (21 april 2000)
'Familie bood vader van Elian geld, huis en baan' (15 april 2000)
Circus rond huis Elián steeds verhitter (5 april 2000 )
Gore tegen Clinton in zaak-Elian (31 maart 2000)

( a d v e r t e n t i e s )