NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Eind 2000 krijgt langzaam verkeer van rechts voorrang op auto's. De kroon op de emancipatie van de fietser, maar is het ook veilig?

Door onze redacteur ARJEN SCHREUDER

ETTEN-LEUR, 1 MAART. De stemming onder de fietsers in Etten-Leur is sceptisch. Krijgen ze vanaf eind dit jaar op deze gelijkwaardige kruising voorrang op gemotoriseerd verkeer als ze van rechts komen? Dat wisten ze niet. En zal iedereen zich aan die regel houden? Dat betwijfelen ze. "Ik vertrouw automobilisten niet", zegt een vrouw. Een krantenbezorger, een man van een jaar of vijftig, wil er niets van weten. "Daar komen ongelukken van."

Het West-Brabantse Etten-Leur is de eerste gemeente in Nederland die heeft geoefend met de invoering van de maatregel 'Voorrang Fiets Van Rechts', kortweg VFVR gedoopt. De gemeente heeft onderzocht hoe de maatregel, die voor alle langzaam verkeer van rechts zal gelden, veilig kan worden ingevoerd. De resultaten vallen niet mee. Van alle kruisingen moet 14 procent worden aangepakt. Kosten 1,3 miljoen gulden. "Dat kunnen wij niet zomaar even ophoesten", zegt een ambtenaar op het stadhuis.

De algemene verkeersregel in Europa is dat alle verkeer van rechts voorrang heeft, met uitzondering van Groot-Brittanië waar dat geldt voor alle verkeer van links. Zo staat het in het Europese Verdrag van Wenen inzake wegverkeer uit 1968. Dat verdrag is echter nooit door Nederland geratificeerd. Nederland hield zich liever aan een in 1941 door de Duitse bezetter uitgevaardigde regel dat langzaam verkeer op gemotoriseerd verkeer behoort te wachten. De Duitsers voelden zich in Nederland bij het oprukken met hun legervoertuigen gehinderd door de grote aantallen fietsers.

Een belangrijk argument om na de oorlog vast te houden aan de uitzondering op de Europese regel is altijd geweest dat de kwetsbare fietsers tegen zichzelf moesten worden beschermd. Wie geen voorrang heeft, kan ook niet worden aangereden, luidde de redenering. Maar er zijn inmiddels zoveel verkeerstechnische voorzieningen ter bescherming van de fietser gekomen, dat dit volgens verkeerskundigen een achterhaald argument is.

Het zal even wennen zijn, beaamt woordvoerder B. Woudenberg van Veilig Verkeer Nederland, maar uiteindelijk zal de maatregel de veiligheid vergroten, verwacht hij. Er vallen relatief veel doden onder fietsers, in 1998 waren dat er 194. Jaarlijks gebeuren op kruispunten gemiddeld ruim 4.000 ongelukken met jeugdige fietsers en bijna 7.000 ongeluken met jonge bromfietsers. Niet zelden zijn de ongelukken een gevolg van onduidelijkheid over de voorrang. Is dat straks verleden tijd? Is de angst van de fietsers in Etten-Leur niet terecht? Woudenberg: "Deze maatregel is helder en duidelijk. Niemand hoeft nu meer te twijfelen of zich af te vragen hoe het ook weer wettelijk geregeld was."

Een ronduit feestelijke begroeting van de maatregel komt van de ENFB. Jarenlang heeft de fietsersbond er tevergeefs voor gestreden en nu komt het er dan toch van. De maatregel is de kroon op de emancipatie van de fietser, legt woordvoerder M. van Bree uit. "We zijn er helemaal vóór." De maatregel werkt "statusverhogend" voor de fietser die zich tegenover de automobilist nu een volwaardige verkeersdeelnemer mag noemen.

Voorrang verhoogt bovendien het comfort van het fietsen, omdat er vaker doorgereden wordt. En veiliger zal het ook wel worden, denkt Van Bree, omdat automobilisten toch al gewend zijn hun hoofd naar rechts te draaien om te zien of er verkeer nadert dat ze voorrang moeten verlenen. "Ze kunnen nu in dezelfde beweging zien of daar ook een fietser bij is."

Niet iedereen is ervan overtuigd dat het met de veiligheid wel snor zit. Om te beginnen de verkeerskundigen niet. Een aloude wijsheid in die kringen is dat je nooit moet hopen op het wenselijk gedrag van de verkeersdeelnemers, maar dat je de infrastructuur zo moet aanleggen dat ze als het ware gedwongen worden zich gewenst te gedragen.

Om die reden is invoering van de maatregel gekoppeld aan de plicht voor wegbeheerders om op drukkere wegen, zogenoemde verkeersaders, de voorrang te regelen. Zo staat het in het Startprogramma Duurzaam Veilig Verkeer 1997-2001, waartoe ruim drie jaar geleden toenmalig minister Jorritsma (Verkeer en Waterstaat), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Unie van Waterschappen en het Interprovinciaal Overleg een convenant sloten. Bovendien moeten rustige wijken worden ingericht tot zogenoemde verblijfsgebieden, waar automobilisten niet harder mogen rijden dan 30 kilometer per uur.

Aan deze voorwaarden is nog lang niet overal voldaan. Een gemeente als Rotterdam is altijd terughoudend geweest met het regelen van voorrang op kruisingen en moet daar nu nog voor een groot deel aan beginnen. En over twee jaar zal in Nederland pas de helft van alle 30-kilometerzones zijn ingericht. Daarvoor moeten niet alleen borden worden geplaatst, omdat de ervaring leert dat borden automobilisten niet afdoende afremmen, maar op kruispunten moeten ook drempels en verhoogde plateaus worden aangelegd. Rotterdam is straks, afgezien van subsidies, ongeveer 13 miljoen gulden kwijt aan de veilige invoering van de maatregel.

Om de maatregel toch per eind dit jaar te kunnen invoeren, gaat binnenkort een werkgroep aan de slag van het CROW, het kenniscentrum voor verkeer, vervoer en infrastructuur, met het schrijven van een handleiding voor wegbeheerders. Aan de hand daarvan kunnen gemeenten en provincies alvast de gevaarlijke kruispunten aanpakken in gebieden waar nog niets definitief geregeld is. Het gaat vooral om straten in wijken die in de jaren zestig en zeventig zijn aangelegd. Het zijn lange, rechte en vaak geasfalteerde hoofdwegen waar tal van kleinere zijstraten op uitkomen en waar je als automobilist niet het gevoel hebt voorrang te moeten geven aan verkeer van rechts, en al helemaal niet aan langzaam verkeer. Ook komen er workshops voor gemeenten.

Het ministerie van Verkeer en Waterstaat laat weten dat er nog geen beslissing is genomen over de precieze invoeringsdatum, en dat uitstel niet wordt nagestreefd maar wel tot de mogelijkheden behoort.

( a d v e r t e n t i e s )