NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Het Noord-Ierse vredesproces staat op ijs maar kan ontdooien. De optimisten moeten daartoe nog wel een paar kwesties oplossen.

Door onze correspondent HANS STEKETEE

BELFAST, 14 FEBR. Na een paar dagen miezerregen joeg zaterdagmorgen sneeuw door de straten van Belfast. Het illustreerde goed de staat van het Noord-Ierse vredesproces, dat vrijdagavond na een reeks vergeefse pogingen het op te warmen voor onbepaalde tijd op ijs is gezet. De Britse regering oordeelde dat het jongste voorstel van het verboden Ierse Republikeinse Leger (IRA) om te ontwapenen nog steeds te vaag was en schorste het Noord-Ierse zelfbestuur van protestanten en katholieken.

Alle partijen proberen intussen uit te leggen dat de crash niet hun schuld is. Sinn Féin, de politieke tak van de IRA, verwijt de Britse regering en de protestanten de broze vrede mogelijk fatale schade te hebben toegebracht. Het vrijdag op de valreep gepresenteerde voorstel om "de context te geven van de omstandigheden waarin de IRA een begin maakt met een proces om de wapens buiten gebruik te stellen" zou "een doorbraak" betekenen, aldus Sinn Féin-chef Gerry Adams. David Trimble, eerste minister van het zelfbestuur en leider van de grootste protestantse partij, wees dat van de hand, in de wetenschap dat de publieke opinie in meerderheid aan zijn kant staat. De "context voor een begin van een proces" betekent "drie lagen dubbelzinnigheid", aldus Trimble zaterdagmiddag na een bijeenkomst van zijn partij waarin zijn leiderschap niet langer werd betwist. "Wij horen nu graag van de IRA óf ze gaan ontwapenen, hóe ze het gaan doen en wannéér ze het gaan doen. En daarna zouden we natuurlijk graag zien dát ze het doen. Alleen op die basis praten we verder." Die harde woorden zijn voor een deel retoriek. Protestanten noch katholieken hebben de deur dichtgeslagen. De partijen en hun achterban hebben te zeer genoten van het experiment waarin Noord-Ierse politici voor het eerst sinds 25 jaar over Noord-Ierse zaken konden beslissen. Zeker is dat Sinn Féin en de IRA tijdens de nieuwe review van het vredesproces, die over een week of twee begint, niet meer kunnen volstaan met vage beloftes. Maar het is ook zeker dat de protestanten met minder genoegen zullen nemen dan drie ton semtex en drieduizend automatische geweren, het complete arsenaal van de IRA. Adams' voorstel mag niet de ondubbelzinnige garantie zijn die de protestanten eisten, de IRA heeft de afgelopen twee weken meer toezeggingen gedaan dan in de afgelopen twee jaar. Ook de gematigde nationalisten zijn daarvan overtuigd. Seamus Mallon, de katholieke vice-premier in het zelfbestuur, zei dit weekeinde dat de Britse regering en de protestanten "de plicht hebben" om de jongste IRA- verklaring als een serieus openingsbod te beschouwen. Zo kan de schorsing "zo snel mogelijk ongedaan worden gemaakt", aldus Mallon. Voor het zover komt moeten nog twee kwesties worden opgehelderd. Dit weekeinde bleek dat de Britse en Ierse regering tijdens het pokerspel van vorige week niet steeds als tandem hebben geopereerd. De Ierse premier Ahern, die afzonderlijke gesprekken met de IRA en Sinn Féin heeft gevoerd, sprak van een , ,geweldige vooruitgang" op het gebied van ontwapening. Achter de schermen oefende hij druk uit op zijn Britse collega Blair om de schorsing te voorkomen. Het vredesproces heeft de afgelopen jaren steeds de meeste voortgang geboekt wanneer Britten en Ieren met één mond spraken. Als ze dat niet opnieuw leren te doen, zullen unionisten en republikeinen niet aarzelen die standpunten ze tegen elkaar uit te spelen. De tweede kwestie is de positie van Gerry Adams. Hoewel de IRA "het politieke leiderschap van Sinn Féin" heeft erkend, zijn er aanwijzingen dat Adams tegenwind ondervindt. Bij de republikeinen strijden sinds het begin van de Ierse onafhankelijheidsstrijd tijdens de Eerste Wereldoorlog een militante en een politieke factie om de macht, die een aantal keer bloedig uit elkaar zijn gegaan. Gerry Adams is daarvan zelf het product, toen hij begin jaren zeventig (na enig talmen) koos voor de gewelddadige Provisional IRA en niet voor de Official IRA die geweldloos wilde onderhandelen. Nu hijzelf lijkt bekeerd tot de politiek, begint de militante flank in zijn partij zich te roeren. Om die aan boord te houden, kán hij niet teveel beloven. Zijn uitspraak tegen deze krant dat "we alles gedaan hebben wat mogelijk is" [om tot ontwapening te komen] was misschien profetisch.

Zie ook:

Britten schorsen zelfbestuur Ulster (12 februari 2000)

( a d v e r t e n t i e s )