NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

'De veranderingen zijn nog maar net begonnen'

Lorenzo Lamadrid, directievoorzitter van het internationale management-adviesbureau Arthur D. Little, heeft een rotsvast vertrouwen in de nieuwe economie. 'Internet gaat een nog veel groter effect krijgen dan de telefoon ooit heeft gehad.'

Door Jannetje Koelewijn

Zelfs The Economist begint zijn scepsis kwijt te raken. Een half jaar geleden deed het Britse weekblad de nieuwe economie nog af als een gevaarlijke hype. Waar was het bewijs dat de hoge productiviteitsgroei in Amerika werd veroorzaakt door Internet? Pas liever op dat er geen inflatie komt! Maar deze week memoreert The Economist dat de Amerikaanse economie al vier jaar achter elkaar met gemiddeld vier procent per jaar groeit, een doorbraak van alle lengterecords in hoogconjunctuur, en begint het de verklaring daarvan te zoeken in... Internet.

Internet brengt de kosten van een onderneming met twintig tot vijftig procent omlaag en laat de productiviteit per werknemer omhoog gaan. In de oude economie was het dan een wet dat de lonen en prijzen opliepen. Dus: geldontwaarding. Maar in de nieuwe economie lijkt die wet niet meer op te gaan. In Amerika is de inflatie in geen vierendertig jaar zo laag geweest als in 1999: 1,9 procent.

Gelovigen zeggen: logisch, de wetten gelden nog wel, maar de omgeving is veranderd. Wat ondernemingen meer aan hun werknemers moeten betalen wordt goed gemaakt door de kostenverlagingen. Bovendien, in de nieuwe economie krijgen werknemers geen loonsverhogingen meer. Ze delen mee in de winst door aandelenpakketten en opties. En daarbij, door Internet gaan de prijzen juist omlaag.

De hard core van de niet-gelovigen in de nieuwe economie - macro- economen bij centrale banken, overheden en universiteiten - moet nu onder ogen zien dat er in ieder geval in Amerika 'iets' aan de hand is.

En in Europa?

Het Amerikaanse weekblad Business Week citeert in het nieuwste nummer president Wim Duisenberg van de Europese Centrale Bank: "Ik denk niet dat de nieuwe economie Europa al heeft bereikt. We moeten hier eerst ons eigen huis in orde krijgen voordat we beginnen te denken over ontwikkelingen die in Amerika zo prachtig zijn."

Maar de gemiddelde groei in de eurolanden zal, na jaren van stilstand, dit jaar naar 3 procent gaan. De werkloosheidscijfers beginnen te dalen en de productiviteit per werknemer gaat omhoog. "Veel landen moeten nog even van hun dirigistische mindset zien af te komen", schrijft Business Week. "Maar met het Amerikaanse model als voorbeeld is het alleen nog maar een kwestie van tijd voordat de nieuwe economie mondiaal wordt."

Lorenzo Lamadrid, sinds afgelopen zomer de directievoorzitter van het internationale management-adviesbureau Arthur D. Little, is natuurlijk altijd een gelovige geweest. Management-consultants zijn, met investment bankers en venture capitalists, de grootste drijfveren achter de nieuwe economie. Zij vertellen ondernemingen hoe ze zich moeten aanpassen aan Internet, zij investeren hun geld in elke startup die ook maar een beetje succesvol zou kunnen zijn

Lamadrid, een tot Amerikaan genaturaliseerde Cubaanse immigrant, reist deze week door Europa om kennis te maken met de Europese vestigingen van Arthur D. Little: maandag in Londen (met 's avonds een diner met honderd Engelse ceo's), dinsdag in Rotterdam (met 's avonds een diner met honderd Nederlandse presidenten) en daarna door naar het World Economic Forum in Davos.

Wat vindt Lamadrid - begint de oude wereld zich nu ook te vernieuwen? Of is Europa zo sloom als Roel Pieper bij elke gelegenheid beweert?

"Europa is anders", zegt Lamadrid. "Mensen hebben hier hun eigen benadering. Kijk alleen al hoe de mensen hier er uitzien, naar de kleren die ze dragen. Pakken en dassen, stylish, elegant, de haren goed geknipt. In Amerika dragen we gewoon sweaters. En dat lijkt een bijzaak, maar het is een uiting van een andere mentaliteit, ander gedrag. In Amerika zijn we opener, meer relaxed, minder bang om fouten te maken. En daardoor krijgen vernieuwingen een veel grotere kans."

Nederlanders vergelijken zichzelf graag met Amerikanen. Ze zeggen dat zij de Amerikanen van Europa zijn.

"De Nederlanders?" Hij zwijgt even en zegt dan, beleefd: "Interessant. De Britten zeggen dat ook. De Britten met wie ik gisteravond was zeiden: ons doel is om het Europese centrum te worden voor e-business. Zij vinden dat zij de enige Amerikanen in Europa zijn."

En zijn ze dat ook volgens u? "Ja. In sommige opzichten wel. Die ontspannen benadering die in Amerika zo stimulerend is voor nieuwe ideeën, die is daar ook."

En de rest van Europa?

"Er zijn geen leiders van Europese ondernemingen meer die niet zien dat er fundamentele veranderingen gaande zijn. Ze zien het, ze weten dat ze zich moeten aanpassen, ze weten alleen nog niet hoe. Ze moeten besluiten of ze hun e-business naast hun bestaande onderneming gaan opbouwen of dat ze het meteen integreren."

Alle ondernemingen worden Internetondernemingen, zoals ze ook allemaal telefoonondernemingen zijn, schreef The Economist vorige week.

"Dat is waar, maar voor de ene onderneming geldt dat meer dan voor de andere. De interne bedrijfsprocessen en de verbindingen met de toeleveranciers gaan straks allemaal via Internet. Maar in de contacten met klanten is het anders. Boeken kun je heel goed via het Internet verkopen, maar kleren bijvoorbeeld veel minder. Verder gaat Internet een nog veel groter effect krijgen dan de telefoon ooit heeft gehad. De veranderingen zijn nog maar net begonnen, we zullen er elke dag meer van zien."

Kunnen mensen het nog bijhouden?

"De nieuwe economie vraagt om mensen met een ondernemende geest, veel meer dan voorheen. Mensen die er tegen kunnen dat er geen structuur is en voorlopig ook geen richting. De meest succesvolle mensen zijn degenen die de meeste risico's durven te lopen, beslissingen durven te nemen zonder lang na te denken."

De grote ondernemingen klagen dat ze de mensen die zij zo hard nodig hebben allemaal voor zichzelf beginnen.

"Ik hoorde gisteren dat Harvard de grootste moeite heeft om studenten na hun eerste studiejaar weer op school terug te krijgen. Ze beginnen in de zomervakantie met een eigen bedrijf en dat gaat dan zo hard dat ze geen zin meer hebben om terug te gaan."

Zijn dat blijvende veranderingen?

"Nee. Ondernemingen veranderen fundamenteel, maar mensen niet. Ze kunnen zich nu zo gedragen door de enorme welvaart. Ze kunnen het zich permitteren."

Maar die welvaart zal nog wel even aanhouden.

"Ja, maar de Amerikaanse economie is nu een bubble en een beetje lucht zal daar toch wel uitgaan. Al die Internetondernemingen kunnen hun enorme marktwaarde toch niet echt rechtvaardigen. Als je ze bij elkaar optelt zijn ze meer waard dan het bruto product van de hele wereld. Die koersen gaan een keer naar beneden."

Verwacht u een grote klap?

"Nee, ik verwacht een zachte landing. Je ziet nu dat de marktwaarde van America Online door de overname van Time Warner naar normalere proporties is teruggegaan. America Online heeft als eerste grote Internetonderneming gekozen voor een sound foundation in de oude economie. En als de Europese en Japanse economieën nu ook flink gaan groeien, dan krijgen de kapitaalstromen een alternatief. Dan gaat het voor een deel uit Amerika weg en dan wordt de groei daar vanzelf minder. Daarom is het beleid van Alan Greenspan ook zo goed. Dat is er op gericht om de groei in Europa te stimuleren. En de groei in Europa zál omhoog gaan. Alle voortekenen zijn er."

En u bent niet bang voor sociale onrust omdat door Internet de verschillen tussen 'haves' en de 'have-nots' groter worden? (Uit een onderzoek van PricewaterhouseCoopers, donderdag gepresenteerd op het World Economic Forum in Davos, blijkt dat twee van de drie presidenten van grote ondernemingen zich daar zorgen over maken.)

Lamadrid: "Het gat wordt groter, dat is waar. En dat kan tot instabiliteit leiden. Maar ik kan er verder niets over zeggen. Ik ben niet deskundig op dit terrein. Wat ik wel zie is dat in Amerika de criminaliteitscijfers dalen. Minder werklozen, minder misdaad."

Wat zeker ook verandert in de nieuwe economie is de rol van de grote management-adviesbureaus van deze wereld. Vroeger verdienden ze hun geld vooral met het verzamelen van gegevens. Maar door Internet kunnen ondernemingen dat nu net zo goed zelf. Ze gaan voor de interpretatie naar de adviesbureaus. En de adviesbureaus gaan op hun beurt steeds meer ondernemen. Ze richten nu bijvoorbeeld accelerators op, of incubators: een soort couveuses waarin in hoog tempo nieuwe e- ondernemingen worden opgezet die, zodra ze groot en sterk genoeg zijn, geïmplanteerd worden in bestaande ondernemingen, of zelfstandig naar de beurs gaan.

Arthur D. Little doet dat ook, er komen incubators in München, Singapore en New York. Arthur D. Little begint te lijken op een venture capitalist, want het adviesbureau levert ook kapitaal. En de consultants gaan, voor korte of lange tijd, bij die nieuwe ondernemingen werken. En ze krijgen aandelen. "Wij combineren kapitaal met advies", zegt Lamadrid.

Arthur D. Little krijgt nu ook andere concurrenten: de gevestigde verschaffers van risicodragend kapitaal. In Amerika proberen ze allemaal als eerste geld te steken in de potentieel succesvolle startups. Er is zoveel geld dat er een tekort is aan goede ideeën.

En dat begint in Europa nu ook.