NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

President Clinton ontvouwde gisteren zijn plannen voor het laatste jaar van zijn presidentschap, en hielp en passant Al Gore, zijn favoriet voor zijn opvolging, een handje.

Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL

WASHINGTON, 28 JAN. President Clinton is vastbesloten om zijn laatste jaar in het Witte Huis niet vleugellam uit te zitten. Dat bleek gisteravond uit de ambitieuze lijst voorstellen die hij presenteerde in zijn laatste State of the Union, de jaarlijkse toespraak van de Amerikaanse president tot beide huizen van het Congres.

Clinton sprak met trots over de welvaart die Amerika heeft bereikt. De toestand van de natie noemde hij "sterker dan hij ooit is geweest". Hij riep het Congres op om de voorspoed aan te grijpen voor belastingverlagingen, bestrijding van de armoede en verbetering van de gezondheidszorg en het onderwijs. "Amerika heeft weer genoeg zelfvertrouwen om grote dromen te dromen."

De plechtige toespraak, die rechtstreeks werd uitgezonden door alle grote televisiestations, vond plaats tegen de achtergrond van de campagne voor de verkiezingen in november. Dan kiest Amerika zowel een nieuwe president als een nieuw Congres.

Clinton eiste de verantwoordelijkheid op voor de economische en maatschappelijke vooruitgang die de Verenigde Staten de afgelopen jaren hebben geboekt: de begroting klopt, de misdaad is afgenomen, het aantal mensen in de bijstand is gehalveerd. En hij liet niet alleen de Amerikaanse bevolking ("wier verdienste het eigenlijk is") delen in de eer, maar ook zijn vice-president Al Gore, tevens zijn favoriete presidentskandidaat.

De vice-president zat (zoals bij de State of the Union gebruikelijk is) achter Clinton, waardoor hij voortdurend in beeld kwam. Veel van de voorstellen van Clinton sloten naadloos aan bij de plannen waarmee Gore campagne voert. De conservatieve Wall Street Journal had de toespraak van Clinton bij voorbaat al spottend "Gore's beste speech" genoemd.

Maar Clinton had met zijn rede meer op het oog dan Al Gore een handje te helpen. Door de sterke economie en het begrotingsoverschot zijn allerlei politieke plannen die voorheen te duur waren, nu opeens mogelijk geworden. Met een productief laatste jaar hoopt Clinton zijn reputatie, die zo beschadigd is door de impeachmentprocedure, weer wat op te poetsen. En door ook plannen voor de langere termijn te ontvouwen, hoopt hij zijn politieke nalatenschap veilig te stellen. De verkiezing van Gore tot president ziet Clinton als een onderdeel van die nalatenschap.

Hoezeer Clinton zich bij de verkiezingscampagne betrokken voelt, bleek wel uit een freudiaanse verspreking die hij twee keer achter elkaar maakte. Sprekend over een initiatief van Gore om verwaarloosde buurten leefbaar liveable te maken, zei hij - tot grote hilariteit van zijn gehoor - dat Gore de buurten liberal, links, wil maken. Het waren de enige momenten waarop Clinton even de controle over de avond verloor. Verder benutte hij de gelegenheid die de State of the Union een president biedt om te schitteren - voor miljoenen televisiekijkers, honderden Congresleden, ministers en genodigden, en voortdurend onderbroken door applaus. Maar om zijn plannen uit te voeren heeft Clinton de medewerking nodig van het Congres, waar de Republikeinen in de meerderheid zijn. En in een verkiezingsjaar zijn Congresleden vaak niet geneigd tot het sluiten van compromissen met een president van een andere partij. Bij voorbaat had een aantal Republikeinse leiders de afgelopen weken al laten weten dat ze niet van plan waren om Clintons geldverslindende projecten dit jaar nog in behandeling te nemen. Maar daarmee maakten ze zich wel erg kwetsbaar voor het verwijt een do- nothing Congress te zijn, en dus werd de felle afwijzing wat milder gemaakt. Op sommige punten was misschien toch wel overeenstemming te bereiken, zei men gisteren.

Clinton bood hun een opening door een truc waarmee hij in zijn presidentschap al vaker succes heeft gehad. Hij eigent zich een populair Republikeins programmapunt toe en ontneemt de Republikeinen daarmee een thema voor de verkiezingen. Tandenknarsend moeten de Republikeinen dan aanzien dat ze weliswaar hun zin krijgen, maar dat Clinton met de eer gaat strijken. Dat gebeurde onder meer met het wegwerken van het begrotingstekort, hervorming van de belastingdienst en ontwikkeling van een rakettenschild. Gisteren kondigde Clinton aan dat hij iets zal doen aan een belastingnadeel voor gehuwden, een verschijnsel dat Republikeinen in campagnetoespraken graag de "strafbelasting op trouwen" noemen.

Een aantal andere plannen van Clinton komt niet uit Republikeinse koker, maar heeft zoveel steun in de publieke opinie dat het Congres er misschien toch mee zal instemmen. Het voorstel om patiënten meer rechten te geven in hun relatie met verzekeringsmaatschappijen heeft bijvoorbeeld veel kans. Onzekerder is de verhoging van het minimumloon die Clinton voorstelde en de instelling van een vergunningspasje, vergelijkbaar met een rijbewijs, voor iedereen die voor het eerst een handvuurwapen aanschaft.

Toen Clinton in 1998 de State of the Union hield vroeg het hele land zich af hoeveel dagen of weken hij nog president zou zijn: de affaire- Lewinsky was net naar buiten gekomen, een dag voor de plechtige toespraak had hij het Amerikaanse volk bezworen dat hij geen relatie had met "die vrouw, Ms. Lewinsky" ("een van de meest gedenkwaardige zinnen uit de Amerikaanse politiek", aldus The New York Times). In 1999 sprak hij de State of the Union uit terwijl in de Senaat het impeachmentproces was begonnen. Iedere keer liet Clinton met zijn toespraak zien dat hij nog niet kon worden afgeschreven. Dat deed hij gisteren opnieuw.

( a d v e r t e n t i e s )