NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

'Als ik een nier afsta, doe ik tenminste wat'

Dertienhonderd mensen wachten op een nier. Maar Vera Querido, die er een wil afstaan, kan hem niet kwijt.

Door onze redacteur JOKE MAT

AMSTERDAM, 26 JAN. Vera Querido (50) wil wel een nier kwijt. Een mens kan met één nier toe en dertienhonderd mensen wachten op een donornier. Ze zou zich graag aanmelden bij de databank voor levende donoren. Maar die bestaat niet, ontdekte ze. Waarom eigenlijk niet?

Er zijn twee soorten orgaandonoren. Het meest bekend zijn de recent overledenen die via het donorregistratieformulier hebben laten weten donor te willen zijn of voor wie de nabestaanden dat beslissen. Maar het aantal van deze 'postmortale donoren' daalt, van van 195 in 1998 naar 165 in 1999. Een steeds belangrijkere groep is die van de levende donoren, in de medische praktijk ook wel 'familiedonoren' genoemd. Zoon staat nier af voor moeder, vrouw voor echtgenoot enzovoorts. Vorig jaar waren er volgens cijfers van Eurotransplant in Nederland 132 donaties van levende donoren. Volgens de Nijmeegse nierspecialist Koene zou dit aantal verder moeten toenemen. Reisleidster Vera Querido wilde een half jaar geleden een nier afstaan aan een kennis. Maar hun weefsels bleken onverenigbaar en het ging niet door. Nou, dacht ze, dan geef ik mijn nier aan iemand anders. "Kijk, ik ben vijftig jaar en ik vraag me soms af wat ik nu eigenlijk gedaan heb. Er is een soort leegte. Als ik een nier afsta, heb ik voor mijn gevoel tenminste iets gedaan. Puur egoïsme, dat geef ik toe. Maar ik denk dat er wel meer mensen zijn die dat willen. En er zijn zoveel mensen die erop wachten, dus waarom niet." Prachtig! zegt de Nierstichting. "Ik vind het indrukwekkend dat iemand spontaan zegt dat ze dit zomaar wil doen", zegt woordvoerder Frank van Leer. De Nierstichting heeft altijd gestreden voor meer bereidheid van mensen om na hun dood een orgaan af te staan. Maar nu dat zo moeizaam gaat, vindt de stichting het bevorderen van donatie bij leven zeker ook het overwegen waard. Voor een campagne is het volgens Van Leer nog iets te vroeg. "Tot een week geleden dachten we nog dat het tegen de wet was."

Dat is niet zo. De wet zegt alleen dat een arts die een orgaan verwijdert bij een levend mens ervoor moet zorgen dat de donor goed geïnformeerd is en vrijelijk toestemming verleent. En volgens de memorie van toelichting moet de donatie geschieden "ten behoeve van een bepaald persoon", dit ook als waarborg tegen handel in organen. Maar de identiteit van die ontvanger hoeft niet per se bij de donor bekend te zijn, stelt de tekst met nadruk. Toch zijn overheid en artsen huiverig voor het afstaan van organen aan vreemden. "Wij zijn er geen voorstander van", zegt een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid. "We willen niet dat er een soort commercieel circuit ontstaat. En je moet rekening houden met de medische risico's voor de donor." Het komt dan ook nauwelijks voor. Van de 132 familiedonaties vorig jaar was de donor in slechts vijf gevallen geen partner of familie; meestal ging het dan om een goede vriend of vriendin.

Directeur Bernard Cohen van de Nederlandse Transplantatiestichting vindt het wenselijk dat er zo'n relatie bestaat tussen donor en ontvanger. "Mevrouw Querido kan nu wel emotioneel bewogen zeggen: ik moet en zal en wil nu een nier afstaan, maar ze kan er achteraf weer anders over denken. Als ze dan, verwijzend naar de wet, zegt dat ze niet volledig geïnformeerd was, kun je eindeloze procedures krijgen."

Wel bestudeert de Nederlandse Transplantatiestichting inmiddels de mogelijkheid van 'crossover-donaties'. Daarbij worden organen uitgewisseld tussen twee 'paren', van wie de een voor de ander een orgaan wil afstaan maar bij wie het weefsel niet matcht. In het buitenland gebeurt dit volgens Cohen al incidenteel, in Nederland nog niet.

Vera Querido is niet bang dat ze spijt zou krijgen van haar gift. "Je weet dat je risico's loopt. Maar als je iets bewust doet, als volwassene, draag je de consequenties van je daden." Ze vindt dat er een databank moet komen voor donoren als zij. Want ze wil ook weer niet zover gaan via een advertentie of op internet haar nier aan te bieden. "Dat kan een nare bijsmaak hebben. Ik wil een officiële instantie achter me hebben. Als je het niet goed aanpakt is het einde zoek."

Toename van het aantal mensen dat een nier afstaat aan een partner, kan aanzienlijk bijdragen aan het wegwerken van de wachtlijsten voor orgaandonatie.

Dat stelt de nierspecialist Koene van het Nijmeegse Universitair Medisch Centrum Sint Radboud.

Tot twee drie jaar geleden werd aangenomen dat alleen familieleden als donor konden optreden. Uit onderzoek blijkt echter dat donaties door niet-verwante donoren even goed kunnen uitpakken.

De percentages 'donaties door levende donoren' variëren sterk tussen de ziekenhuizen, in 1998 tussen de 8 en 35 procent. Volgens Koene worden met name de mogelijkheden van orgaandonatie door de partner nog niet overal ten volle benut. Het totaal aantal levende donoren, vorig jaar 132, zou volgens Koene nog kunnen verdubbelen. Donor en ontvanger moeten volgens Koene wel 'emotioneel verwant zijn'. "Anders kun je niet nagaan wat de motieven zijn, en of het wel volledig vrijwillig gebeurt. Daar heb je dan te weinig zicht op. "

De academische ziekenhuizen in Rotterdam en Nijmegen voeren nieroperaties bij een levende donor sinds kort uit via 'laparoscopie'. De donor kan dan na een paar dagen alweer naar huis.

( a d v e r t e n t i e s )