NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

DANA LINSSEN
"Wat deed u vijftig jaar nadat de atoombom op Hiroshima ontplofte", is in Petr Zelenka's film Knoflikári net zo'n soort vraag als: "Wat deed u op de dag dat Kennedy vermoord werd?"

Met het verschil dat Zelenka lijkt te suggereren dat vijftig jaar later elke historische gebeurtenis is vervlakt en teruggebracht tot een keten van triviale en treurige gebeurtenissen. De eerste episode van zijn zesluik Knoflikári heet niet voor niets 'Kukura Lucky', naar de Japanse stad Kukura die gevrijwaard bleef van een atoomaanval toen de Enola Gay wegens slechte weersomstandigheden moest uitwijken naar Hiroshima. Wie 'Kukura lucky' is, nou, die heeft nog eens geluk gehad. Maar echt geluk is het ook niet, meer een tragische toevalligheid.

Dat je om zulke troosteloosheid kan lachen, met een soort knarsetandende grijnslach, is het aardige van Knoflikári (Buttoners). De film ontleent zijn titel aan een van de personages die met een kunstgebit geklemd tussen zijn dijen de knopen van stoelen en banken afknauwt. Het is een neurose, geeft hij toe. Net zo'n neurose als waarmee Zelenka de levens van zijn personages ontknoopt: een taxichauffeur, een bedrogen echtgenoot, de geest van een Amerikaanse soldaat, een dj. Ogenschijnlijk hebben ze niets met elkaar te maken, maar als in een kakofonische reidans raken hun levens in de verschillende delen van de film met elkaar verweven. Zo is de minnares van de man die 'het' alleen in rijdende voertuigen kan doen, de echtgenote van de volgende passagier. Van anderen zien we alleen hun beeltenis terug op een foto of krijgen hun handelingen vanuit een ander perspectief een andere betekenis. Zo kan de gedesillusioneerde man die er alleen nog genoegen in lijkt te scheppen om doodstil op de rails te liggen en naar over hem heen suizende treinen te spugen, net zo goed een zelfmoordenaar zijn. Of kan een zelfmoordtocht per auto uitdraaien op een dubbele moord.

Zelenka maakte eerder de fake-documentaire Happy End en ook Knoflikári heeft ondanks visuele bravoure uiteindelijk iets bedrieglijks en onbetrouwbaars. Alsof de losse structuur waarin Zelenka zijn invalletjes noteerde net zo willekeurig is als een portie 'Kukura luck'. Je hebt het of je hebt het niet en het maakt geen bal uit.

Knoflikári (Petr Zelenka, Tsjechië, 1997), Ned.3, 0.23- 2.06u.