NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Azen op het hooghangende fruit

ASML verraste gisteren vriend en vijand met zijn cijfers. De winst en de marges blijven nog achter bij de records van 1997, maar analisten voorzien dat die dit jaar worden gebroken. ASML lonkt zelfs naar Japan, de thuismarkt van zijn grootste concurrenten.

Door STÉPHANE ALONSO en MICHIEL VAN NIEUWSTADT

AMSTERDAM, 21 JAN. Het laaghangende fruit is geplukt, nu het hooghangende. ASM Lithography, toeleverancier van chipmakers, is nog niet uitgegeten. Een ontspannen en tevreden bestuursvoorzitter Doug J. Dunn zei gisteren tijdens de bekendmaking van prachtige jaarcijfers dat zelfs Japan, een ogenschijnlijk onneembare vesting waar concurrenten Nikon en Canon de markt verdelen, een mogelijk doelwit is.

Dunn heeft reden tot optimisme. Het marktaandeel van ASML groeide de laatste twee jaar spectaculair, van 25 tot 37 procent. Als het zo door blijft groeien, is het een kwestie van tijd dat marktleider Nikon van de kroon wordt gestoten, zeggen analisten eensgezind. Vooral Canon lijkt de slag te hebben verloren. Het marktaandeel van het bedrijf daalde de laatste jaren van dertig naar ongeveer twintig procent en de dalende trend lijkt door te zetten. Marktleider zijn levert in het geval van ASML overigens weinig financiële voordelen op. "Qua uitstraling hooguit", zegt analist Marco Schram van Delta Lloyd bank. Belangrijker is dat ASML hogere prijzen kan vragen. De snel groeiende vraag heeft de prijsconcurrentie met (vooral) Nikon naar de achtergrond gedrongen. De gemiddelde verkoopprijs van de ASML-machines is toegenomen van 4,5 naar ruim 5,5 miljoen euro. Aan de nieuwste apparaten van ASML hangt een officieel prijskaartje van 8 miljoen euro. In het kielzog van de hogere prijzen naderen ook de marges weer rap de doelstellingen en de records van twee jaar geleden. De kracht van ASML ligt vooral in de technologische voorsprong. De machines van ASML zijn sneller en kunnen met meer betrouwbaarheid kleine beeldpatronen projecteren op plakken silicium (wafers). Klanten (chipmakers) kunnen zo meer schakelingen op een chip kwijt en dus snellere halfgeleiders vervaardigen. De kracht van ASML is ook haar grootste zwakte. Het zal zijn technologische voorsprong elk jaar opnieuw moeten verdedigen. De manier waarop nu nog patronen op het silicium worden geprojecteerd (met licht) nadert technische grenzen. Her en der in de wereld werken consortia aan alternatieve technologieën. ASML doet mee. "Wij hebben alle terreinen afgedekt die belangrijk zouden kunnen zijn", aldus Dunn. Of ASML als deelnemer in deze consortia ook zijn dominante positie kan handhaven, is echter een tweede. Een jaar geleden, op het hoogtepunt van de crisis in Azië, bood de toekomst een sombere aanblik. ASML, dat chipmakers in Taiwan en Korea tot zijn belangrijkste klanten mag rekenen, draaide in de tweede helft van 1998 en de eerste van 1999 ternauwernood quitte. Analisten zijn verrast door de winst explosie. Analist Schram schrijft de goede jaarcijfers vooral toe aan de groei van de telecommarkt: "De mobiele telefonie in Europa groeit als kool." ASML profiteert daarvan.

Bestuursvoorzitter Dunn wilde gisteren geen prognose geven voor de resultaten van het komende jaar. Maar Schram verwacht dat het marktaandeel verder zal groeien met vijf procent. Hij ziet de nettowinst ruim verdrievoudigen. De orderportefeuille van ASML legt in elk geval een stevige bodem onder de resultaten. Van de slordige twee miljard aan orders dat ASML in de boeken heeft staan zal naar verwachting zo'n zeventig procent in de eerste helft van dit jaar gerealiseerd worden. Die zekerheid alleen al is dus voldoende voor een omzet van 1,4 miljard gulden. Eind juni vorig jaar stonden er opdrachten voor 104 machines in de boeken. ASML verkocht er in de afgelopen zes maanden al 137.

De productiegrenzen van ASML (350 tot 400 apparaten per jaar) komen langzaam in beeld. Dunn verwacht echter geen capaciteitsproblemen. ASML meent zelfs tijd en aandacht over te hebben voor grootse nieuwe plannen. "De komende tijd zullen we zeker bekijken of we ook op de Japanse markt een ingang kunnen vinden", zei Dunn gisteren. Is het imperium van Nikon echt de volgende prooi van ASML? Schram denkt van niet. "Japan heeft weinig prioriteit vanwege de nog steeds kwakkelende economie daar", zegt hij. Schram verwacht eerder dat ASML zijn positie op de Amerikaanse en Europese markten zal verstevigen. "Die groeien het hardst." Voorlopig zijn de woorden van Dunn dus niet veel meer dan oorlogszuchtige taal. Maar Nikon is gewaarschuwd.