NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Staatssecretaris Van der Ploeg brengt enkele bescheiden wijzigingen aan in zijn toekomstplan voor de publieke omroep. Het is de vraag of het voor de VARA genoeg is om in het publieke bestel te blijven.

Door JOCHEN VAN BARSCHOT

DEN HAAG, 21 JAN. Je zou het gelegenheidsverzuiling kunnen noemen, het principe dat organisaties die ooit, in een grijs verleden, ontsproten zijn uit de verzuiling de banden met hun traditionele bloedverwanten al lang hebben doorgesneden, maar die op gezette tijden, als hun dat uitkomt, weer trachten aan te halen.

Als dat gebeurt, is het zaak een elegante oplossing te vinden. Een beetje water bij de wijn doen mag, maar niet zó veel, dat je je eigen agenda uit het oog verliest. Een symbolische handreiking is genoeg.

Dus als de VARA uit het publieke bestel dreigt te stappen, brengt dat de PvdA weliswaar in verlegenheid, maar niet zo sterk dat die partij zich daardoor van de wijs laat brengen. Althans, die indruk wekten PvdA- staatssecretaris Van der Ploeg (Cultuur) en zijn partijgenote, mediawoordvoerder Van Zuijlen, niet bij de behandeling van de Concessiewet, gisteren in de Tweede Kamer.

Wel heeft Van Zuijlen een paar "symbolische" aanpassingen voorgesteld, waarover de staatssecretaris heeft gezegd dat hij "daar wel mee kan leven". De wijzigingsvoorstellen lijken bedoeld om de VARA te paaien. Die omroep heeft grote moeite met het wetsvoorstel van Van der Ploeg, waarin de publieke omroep een facelift krijgt.

De staatssecretaris staat een bestel voor waarin de omroepverenigingen een deel van hun autonomie afstaan aan de raad van bestuur van de NOS en aan een drietal netcoördinatoren die in dienst zijn van de NOS.

De publieke televisienetten krijgen elk een herkenbaar profiel. Nederland 1 wordt een verdiepend, traditioneel net, Nederland 2 krijgt het karakter van een breed algemeen net en Nederland 3 wordt herkenbaar als verdiepend, progressief net. De netcoördinatoren gaan de programmaschema's van de drie netten opstellen en houden daarbij de netprofielen scherp in de gaten.

De omroepverenigingen krijgen ieder een thuisnet, waarop tenminste de helft, en in de praktijk waarschijnlijk tweederde van hun programma's te zien zal zijn. Omroepen kunnen programma's die niet aansluiten bij het profiel van hun thuisnet proberen te slijten aan de coördinator van een ander net.

De VARA vreest door de spreiding van haar programma's over de drie netten haar identiteit te verliezen. Daarnaast wil ze de zeggenschap over de programmering niet afstaan aan een netcoördinator die verantwoording aflegt aan het NOS-bestuur, in plaats van aan de omroepen. Als het plan van Van der Ploeg werkelijkheid wordt, overweegt de VARA commercieel te gaan, zo waarschuwde de omroep vorige maand bij monde van haar directeur V. Keur.

Van der Ploeg toonde zich gisteren in de Kamer bereid zijn wetsvoorstel hier en daar ten faveure van de VARA bij te schaven. Zo steunde hij het plan van zijn partijgenote Van Zuijlen om voor elk net een netstatuut in te voeren, waarin de netcoördinator met de programmamakers afspraken maakt over de onderlinge verhoudingen. Maar de netcoördinator houdt zijn bevoegdheden en de netprofilering blijft overeind.

Voorts bleek Van der Ploeg bereid een bepaling uit zijn wetsvoorstel te schrappen die het de regering mogelijk maakte na vijf jaar, als de Concessiewet voor het eerst geëvalueerd wordt, het percentage programma's dat elke omroep minimaal op zijn thuisnet mag uitzenden (nu vijftig procent) te verlagen. Maar aan het principe van netoverschrijdend programmeren wordt niet getornd.

Om de toekomst van het publieke bestel veilig te stellen, en daarmee wellicht de perspectieven voor de VARA te verbeteren, heeft Van der Ploeg tenslotte toegezegd dat het publieke bestel als geheel een uitzendconcessie voor tien jaar krijgt. Gedurende die periode kan de publieke omroep in elk geval beschikken over drie televisienetten en vijf radiozenders. De omroepvereningen afzonderlijk krijgen echter maar voor vijf jaar een zendtijdtoewijzing, die pas verlengd wordt als de omroep voldoet aan de programmavoorschriften en tenminste 300.000 leden heeft.

De balans opmakend moet de VARA haast wel tot de conclusie komen dat aan haar bezwaren nauwelijks tegemoet is gekomen. De wijzigingsvoorstellen tasten de kern van het wetsvoorstel niet aan. "Een amendementje over een netstatuut en een tienjarige concessie voor het publieke bestel", zo vatte CDA'er Atsma gisteren in de Kamer de "reddingsboei" samen waarmee de PvdA de VARA in het publieke bestel tracht te houden. Volgens PvdA- Kamerlid Van Zuijlen raken die twee punten "de kern van de problemen" echter wel degelijk. En zo niet, dan heeft de PvdA in ieder geval zijn goede wil getoond.

Of de VARA daar genoegen mee neemt, blijkt in de loop van volgende week, "of uiterlijk in de week daarop", aldus een woordvoerder van de VARA. Het bestuur van de omroep hakt dan de knoop door of men al dan niet in het publieke bestel blijft. Dan wordt ook duidelijk of het de omroep menens was met de dreiging commercieel te gaan, of dat die alleen was bedoeld om de politieke discussie over de Concessiewet op scherp te zetten.