NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De Tibetaans-boeddhistische gemeenschap is diep verdeeld. De regering-in-ballingschap vreest dat de recente vlucht van de Karmapa Lama het schisma aan de oppervlakte zal brengen.

Door onze correspondent ROB SCHOOF

NEW DELHI, 18 JAN. De agenda van de Tibetaanse regering-in-ballingschap loopt al dagen over van de crisisvergaderingen en de spoedbijeenkomsten. Maar bijna twee weken na de komst van de invloedrijke, maar pas 14- jarige Karmapa Lama vanuit Tibet hebben de Tibetaanse autoriteiten in het Noord-Indiase bergdorp Dharamsala nog steeds geen woord laten vallen over de opzienbarende vlucht van de jonge monnik.

De Kashag, het Tibetaanse kabinet-in-ballingschap, vreest dat de komst van de Karmapa een diep sektarisch schisma binnen de Tibetaans- boeddhistische gemeenschap aan de oppervlakte zal brengen. De scheuring komt voort uit de omstandigheid dat in India nu twee Karmapa Lama's leven - beiden gekroond tot spiritueel leider van de omvangrijke Kagyu- school, de Zwarte Hoeden-sekte van de boeddhisten.

De dubbele bezetting heeft de afgelopen jaren al verscheidene keren geleid tot gewelddadigheden tussen rivaliserende facties binnen de sekte. Daarnaast vreest de Tibetaanse regering, geleid door de Dalai Lama, dat de Zwarte Hoeden-sekte met de komst van de zeventiende Karmapa een sterke troef heeft om de macht over te nemen na dood van de Dalai Lama. De Dalai Lama is het hoofd van de Gelugpa-sekte, de Gele Hoeden, die Tibet al eeuwenlang regeren.

De machtsstrijd onder de Zwarte Hoeden begon in 1992, toen Urgyen Trinley Dorji, zeven jaar oud, in Tibet op de troon van de Karmapa werd gezet. Zijn kandidatuur als zeventiende reïncarnatie van de Karmapa werd, uniek genoeg, gesteund door zowel de Chinese regering als de Dalai Lama. Desondanks ging de één-na-hoogste lama van de Zwarte Hoeden-school, Küntsig Shamar Rinpoche, niet akkoord met de installatie van Urgyen Trinley. Hij kwam in 1994 met zijn eigen kandidaat, de nu zestien-jarige Thaye Dorje, die dat jaar van Tibet naar India vluchtte, en sindsdien door veel Westerse boeddhisten wordt beschouwd als de echte Karmapa Lama. Volgens de Westerse aanhangers van de Zwarte Hoeden-sekte, die wereldwijd zo'n driehonderd kloosters hebben gesticht, heeft noch de Dalai Lama, noch de Chinese regering, iets te zeggen over de kandidatuur van de Karmapa, maar ligt die taak bij Shamar Rinpoche. Thaye Dorje vestigde zich in het Rumtek-klooster in de Indiase bergstaat Sikkim, waar de zetel van de Zwarte Hoeden-sekte sinds het eind van de jaren vijftig is gevestigd. Op dit moment bezoekt hij een aantal Europese landen.

Zijn aanhangers zien achter de recente vlucht van de 'verkeerde' Karmapa de hand van Peking. Zijn 'vlucht' zou door de Chinezen zijn geënsceneerd om de scheuring binnen de invloedrijke Zwarte Hoeden- school te versnellen, met als uiteindelijke doel het Tibetaanse boeddhisme buiten Tibet een zware slag toe te brengen. De monnik spreekt volgens zijn tegenstanders vloeiend Mandarijn en zou zich tegenover de Chinese regering hebben uitgesproken tegen de onafhankelijkheid van Tibet. Hoe serieus Peking Urgyen Trinley neemt, blijkt uit een ontmoeting met de Chinese leider Jiang Zemin die in de jonge nomadenzoon uit Oost-Tibet een sleutelfiguur ziet voor de "ontwikkeling en stabiliteit" van Tibet. Desondanks heeft hij een forse aanhang onder de Tibetanen, onder wie de belangrijkste van allemaal, de Dalai Lama.

Shamar Rinpoche, die de vlucht van de laatste Karmapa Lama vorige week als een "politieke zet" van Peking bestempelde, vindt dat India Urgyen Trinley moet terugsturen naar Tibet. Dat zei hij in India tegen de Britse televisiezender BBC. Andere geestelijk leiders sturen juist aan op een ontmoeting tussen de twee rivaliserende lama's, zodat kan worden uitgezocht wie de echte Karmapa is. De keuze van een gereïncarneerde lama wordt onder andere bepaald door schriftelijke aanwijzingen van boeddhistische leermeesters, maar die kunnen aanleiding geven tot verschillende interpretaties. De Indiase regering volgt de ontwikkelingen binnen de Tibetaanse gemeenschap met grote zorg. Een regeringsfunctionaris noemde de controverse binnen de sekte een "potentiële tijdbom", gelet op eerdere gevechten tussen de twee Karmapa-facties in New Delhi en in het noordelijke deelstaatje Sikkim. De splitsing zou New Delhi ertoe hebben gebracht te zoeken naar een ander land dat de laatst gearriveerde Karmapa wil opnemen.

De strijd rond de twee Karmapa's kan zijn schaduw vooruitwerpen over de opvolging van de Dalai Lama na diens overlijden. In het verleden werd de Dalai Lama opgevolgd door de Panchen Lama, de tweede lama in de hiërarchie van de Gele Hoeden. Maar ook de zetel van deze leidende monnik wordt door twee personen bezet. In 1995 plaatsten de Chinese autoriteiten de toen tien jaar oude Gedhun Choekyi, de Panchen Lama die was gekozen door de Dalai Lama, onder huisarrest, en benoemde Peking een leeftijdsgenoot, Gyaltsen Norbu, als Panchen Lama. Deze laatste wordt door de meeste Tibetanen niet erkend, maar beschouwd als een marionet van de Chinese regering, die met de nauwkeurig geselecteerde, eigen monniken hoopt de Tibetaanse bevolking achter zich te krijgen - volgens de Tibetaanse ballingen zonder enig succes.

In de praktijk betekent het dat de Dalai Lama geen opvolger heeft die in vrijheid leeft. Als de Tibetanen het eens worden over wie de echte Karmapa Lama is, zou de uitverkorene volgens sommige waarnemers een goede kans maken het leiderschap van de Tibetanen over te nemen. De Zwarte Hoeden vormen wereldwijd de grootste groep binnen het Tibetaans- boeddhisme.

Zie ook:

India in verlegenheid door 14-jarige Lama (13 januari 2000)
900 mijl in 8 dagen (10 januari 2000)
Karmapa belichaamde Chinese eenheid (10 januari 2000)

( a d v e r t e n t i e s )