NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De Kamer debatteert vanavond over de nieuwe concessiewet voor de publieke omroepen. Of de VARA daarna in het publieke bestel blijft, is twijfelachtig.

Door onze redacteur JAPKE-D. BOUMA

ROTTERDAM, 18 JAN. Vorige week is SBS-directeur Fons van Westerloo nog bij VARA-voorzitter en -directeur Vera Keur langsgeweest. Met zijn financiële mannen. Om Keur te adviseren over een mogelijk uittreden uit het publieke bestel. Over een toekomst als commerciële VARA, en naar hij hoopt, een samenwerking met zijn zender Net5. Vanavond begint het plenaire debat over de nieuwe concessiewet voor de publieke omroepen, maar de VARA gaat onverstoorbaar door met haar 'oriëntatie' op de toekomst. Sterker nog, denkt Bert Bakker, mediaspecialist voor D66 in de Tweede Kamer, de VARA heeft allang besloten, debat of niet. "We kunnen vanavond doen wat we willen in de Tweede Kamer, maar politieke acties kunnen de VARA niet binnen het bestel houden. Alles is er bij die omroep op gericht eruit te stappen. Zodra het financieel haalbaar is, gaan ze." Daarvoor heeft hij 'bijzonder sterke aanwijzingen'. Zijn partij leverde de voorzitter van de raad van bestuur van de NOS, Gerrit Jan Wolffensperger. Het debat zou de VARA hoogstens een excuus kunnen geven te blijven als een commerciële toekomst financieel, programmatisch en ideologisch onhaalbaar blijkt, denkt Bakker. "Dan kunnen ze zeggen 'we blijven omdat de scherpe kantjes van de concessiewet af zijn gedebatteerd'."

Het liefst zou de VARA zien dat ze de zeggenschap terugkrijgt over haar net, Nederland 3, en dat de raad van bestuur van de NOS zich verder niet bemoeit met de programmering. Maar de sturende rol van de raad van bestuur en zijn netmanagers per net, werd twee jaar geleden al vastgelegd in de wet. Daaraan kan dus eigenlijk niets veranderd worden. Goed, het budget van de NOS dat nu 25 procent van de totale programmabudgetten uitmaakt, kan ook naar tien procent, heeft Wolffensperger al laten weten. Dan hebben de omroepen zelf weer vijftien procent meer te besteden. Ook kan de concessieperiode voor de publieke omroep van vijf naar tien jaar. Dat geeft de omroepen het vertrouwen dat ze in ieder geval tot en met 2010 kunnen blijven uitzenden en dat ze niet verworden tot 'productiehuizen' die louter programma's leveren in opdracht van de NOS. En er kan in de wet worden opgenomen dat de netredacties waarin de programmamakers zitting hebben meer zeggenschap krijgen over de plaatsing van de programma's. Maar waar het werkelijk om gaat: om de finale zeggenschap, daaraan wordt niet getornd is de opvatting. PVDA-fractievoorzitter Melkert kon daarover afgelopen zondag in het programma Buitenhof geen garanties geven, hoezeer zijn ongeruste interviewer en VARA- programmaker Paul Witteman hem daartoe ook probeerde te verleiden. In dat licht bezien, kan de VARA eigenlijk niet anders dan uittreden. Eigenlijk kan het helemaal niet, is de overheersende mening in Hilversum, een commerciële VARA. Maar de omroep voelt zich door de naderende aanstrakking van de mediawet en de fiscalisering van de omroepbijdragen zo bedreigd in haar bestaan, dat ze serieus overweegt haar veilige gesubsidieerde positie in het bestel op het spel te zetten. Een groot aantal VARA-medewerkers, met name die van VARA-radio, gesubsidieerde programma's en nieuws- en actualiteitenprogramma's, vrezen of er voor hen wel plaats is bij een commerciële VARA. Zij hebben van Vera Keur tot nu toe nog geen harde garanties gekregen. Ook vanuit de achterban, de vereniging, wordt nog veel weerstand verwacht. Het is de vraag of een meerderheid bereid is de ideologie van de VARA aan de markt bloot te willen stellen. Een commerciële VARA zal haar programmapakket moeten aanpassen aan de wetten van de commercie, haar personeelsbestand fors moeten inkrimpen omdat zij het zonder een jaarlijkse bijdrage van 90 miljoen gulden, aanzienlijk meer televisie zal moeten gaan maken. Ook zal een commerciële VARA aan aandeelhouders verantwoording moeten afleggen over kijkcijfers en een sterke commerciële partner naast zich moeten dulden. Dan is er ook nog het probleem wat de VARA kan meenemen als ze vertrekt uit het bestel. Alles wat de VARA momenteel bezit, inclusief haar programmaformats en haar 'sterren' heeft de omroep kunnen opbouwen met publieke middelen. Daarvoor zal de VARA een afkoopsom moeten betalen, is de opvatting. De vraag is of het eigen vermogen dat de VARA bezit, thans 85 miljoen gulden, daarvoor toereikend is. "Zakelijk gezien zou ik zeggen: 'niet doen' ", zegt zelfstandig media-adviseur en voormalig directeur van de NOS Bauke Geersing dan ook. "Maar de bedreigingen die de VARA op zich ziet afkomen kunnen zo groot zijn, dat een dynamiek ontstaat waarin zij verder gaat dan ze eigenlijk wilde gaan. " Inmiddels zijn de geruchten talrijk.

Het laatste is dat de VARA in verdergaande onderhandeling is met de Telegraaf, voor een derde de eigenaar van SBS Nederland (Net5 en SBS6). Ook de uitgeverij van het Telegraaf-concern zou hiervan profiteren. De Telegraaf wil dolgraag weer een radio- en televisietijdschrift uitgeven.

Hoofdpunten uit de nieuwe concessiewet:

( a d v e r t e n t i e s )