NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Asiel bij acute dreiging overlijden

Door onze redacteur YASHA LANGE
DEN HAAG, 17 JAN. Asielzoekers met een levensbedreigende ziekte kunnen uitsluitend een verblijfsvergunning krijgen als zij "binnen enkele maanden" dreigen te overlijden.

Dit zegt Jan Rietbergen, hoofd van het Bureau Medische Advisering van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), vandaag in deze krant. Als een asielzoeker in eigen land nog een half jaar of een jaar in leven kan blijven, luidt het advies van de artsen van de immigratiedienst dat er 'geen sprake van een medische noodsituatie' is.

Asielzoekers kunnen op 'humanitaire gronden' in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning als zij ernstig ziek zijn, in eigen land niet behandeld kunnen worden en er dus bij uitzetting een medische noodsituatie zou ontstaan. In het geval van een levensbedreigende ziekte "hangt het af van de fase waarin iemand verkeert" of de IND-artsen adviseren dat hiervan sprake is, aldus Rietbergen. Hij benadrukt dat ook het verlies van 'dagelijkse levensfuncties' (hulpeloos worden) en noodzakelijke psychiatrische hulp aanleiding kunnen zijn om te spreken van een medische noodsituatie. Rietbergen vindt dat er een commissie moet komen - bestaande uit medici, ethici en gezondheidsjuristen - om beleidslijnen op dit "bijzonder ingewikkelde" terrein op te stellen. "Zo'n commissie kan een kader creëren voor het werk van de medisch adviseur en kan een onduidelijke discussie verhelderen: wie moet je wel, en wie moet je niet toelaten." Ambtenaren van de ministeries van Justitie en van Volksgezondheid hebben een voorstel voor een dergelijke adviescommissie opgesteld.

Rietbergen constateert een toename van het aantal asielzoekers dat aanspraak maakt op verblijf in Nederland wegens ziekte, maar er is volgens hem "geen sprake van een enorme toename". Hij is "niet bang" voor medisch asieltoerisme.

Onlangs werd bekend dat een Somalische asielzoekster met aids van de IND geen verblijfsvergunning krijgt. Artsen reageerden verontwaardigd omdat de vrouw in Nederland goed behandeld kan worden, maar in Somalië waarschijnlijk binnen 'een of twee jaar' zal overlijden. Het aantal asielzoekers met aids is volgens Rietbergen de afgelopen jaren stabiel, enkele tientallen per jaar. Hoeveel asielzoekers jaarlijks op medische gronden een verblijfsstatus krijgt is bij justitie niet bekend.

'Wij moeten een grens trekken'

Jan Rietbergen, hoofd van het Bureau Medische Advisering van de immigratiedienst, wil graag een discussie over medisch asieltoerisme. Hoe ziek moet je zijn om in Nederland te mogen blijven?

Door onze redacteur YASHA LANGE

DEN HAAG, 17 JAN. Een asielzoeker met een slopende ziekte waaraan hij niet direct doodgaat, zoals proderland wordt uitgezet?

"Overlijden ben je eigenlijk al een stap verder. Een levensbedreigende situatie, daar gaat het om."

Als iemand na een half jaar of een jaar zou kunnen overlijden, dan is er geen sprake van een medische noodsituatie?

"Nee."

De grens ligt dus bij een paar maanden, waarbinnen u kunt overzien dat het fout zal gaan?

"Ja." Rietbergen formuleert behoedzaam. Hij komt van het ministerie van Volksgezondheid, waar hij zich jarenlang bezighield met de medische opvang van asielzoekers. Nu hij bij Justitie zit, is hij plots verantwoordelijk voor zeer moeilijke adviezen. Maar wil je het "draagvlak behouden", zegt hij, dan moet dat soms. "Dan sta je af en toe voor beslissingen waarvan je je afvraagt: Is dit terecht of niet?"

Waar volgens de IND de grens ligt, werd vorige week enigszins duidelijk. Een Somalische asielzoekster met aids moet van de immigratiedienst Nederland verlaten.

Er werd dus een negatief advies uitgebracht omdat zij in Somalië niet binnen een paar maanden dood zou gaan?

"Volgens mij is het heel duidelijk. Het kan zijn dat wij over iemand met aids oordelen: binnen de termijn die wij nu hanteren, een paar maanden, zal geen medische noodsituatie ontstaan. Dat is toch heel duidelijk?" In de brief van de IND aan de Somalische staat dat zij weliswaar "eerder" ziek zal worden als ze wordt teruggestuurd, maar dat "niet voorspelbaar is hoe snel" dat zal gaan. Het zou wel eens meer dan een half jaar kunnen duren. Artsen waren onthutst dat de vrouw een "wisse dood" werd ingestuurd, terwijl ze in Nederland nog zeker tien, twintig jaar te leven zou hebben.

Rietbergen vind de commotie over deze zaak "jammer". Maar hij wil graag een discussie over de "medisch-ethische problemen". Sterker, dat vindt hij " absoluut noodzakelijk", omdat de mogelijkheden voor behandeling in Nederland voortschrijden, terwijl er tegelijkertijd een grens moet worden getrokken. Maar waar? Rietbergen wil dat een commissie bestaande uit medici, ethici en gezondheidsjuristen zich buigt over dit probleem. Een voorstel hiertoe is al gedaan door ambtenaren van de ministeries van Volksgezondheid en Justitie. Zo'n commissie zou een "kader moeten creëren voor het werk van de medisch adviseur." Rietbergen, voorzichtig: "Er is een spanningsveld tussen wat medisch mogelijk of wenselijk is en een politieke werkelijkheid." Ofwel: medisch is er in Nederland veel mogelijk, maar politici zijn bang voor misbruik en een aanzuigende werking. Asielzoekers zouden naar Nederland komen om zich te laten behandelen. Medisch asieltoerisme, wordt dat genoemd. Of asielzoekers zouden medische gronden aangrijpen om alsnog een verblijfsvergunning te verkrijgen. Het is opvallend, zegt Rietbergen, dat veel uitgeprocedeerde asielzoekers " bij wijze van spreken op de vliegtuigtrap" melden dat ze ernstig ziek zijn. Dat laatste vindt hij "niet altijd terecht", maar over het medisch asieltoerisme maakt hij zich weinig zorgen.

CDA-Kamerlid Wijn zegt dat het medisch asieltoerisme "hand over hand" toeneemt. Het zou verdrievoudigd zijn in de laatste jaren.

"Ik denk niet dat dat waar is. Er is een toename, dat is juist. Maar in verhouding tot de totale instroom van asielzoekers is er geen sprake van een enorme toename. Ik denk niet dat het beleid nu drastisch moet worden aangepast omdat het uit de hand zou lopen."

Wijn zegt ook: "We kunnen niet hebben dat iedereen met aids uit Afrika hiernaartoe komt".

"Dat kunnen we ook niet hebben, maar hij doet alsof dat al aan de gang is. Ik ben er niet bang voor. Toen die cocktailtherapie tegen aids werd ontwikkeld, hebben wij ons afgevraagd wat dat zou betekenen. We hebben het gevolgd, maar het aantal asielzoekers met aids is niet toegenomen."

( a d v e r t e n t i e s )