NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

ROB BIERSMA
Het was een geschenk uit de hemel, erkent actievoerder Gijs Thieme van Greenpeace achteraf ruiterlijk. Hij zocht een aansprekend actiepunt om media-aandacht te krijgen voor de Noordzeeconferentie van 1995. Er was niet zoveel. De conferentie ging over lozingen en chloor. De zoveelste heldhaftige afsluiting van een smeerpijp dan maar?

Maar daar was plotseling de Brent Spar, een oude dobbervormige opslagtank voor Noordzee-olie die Shell wilde dumpen in de Atlantische Oceaan. Thieme herkende onmiddellijk de publiciteitsmogelijkheden. De Brent Spar lag in de noordelijke Noordzee, een gebied met ruige stormen. Mogelijkheden te over voor heroïsche acties. In de hoge gelederen van Greenpeace was aanvankelijk weinig enthousiasme. Een drijvende olieopslagtank? De Noordzeeconferentie zou toch over lozingen gaan? En wat bleef er over van het speerpunt chloor? Maar men gaf zich schoorvoetend gewonnen, ook het rijke Greenpeace Duitsland dat nog het minste zag in het wilde avontuur.

Zo begint de VPRO-documentaire Een geschenk uit de hemel: de slag om de Brent Spar, een reconstructie van een van de geruchtmakendste affaires uit de geschiedenis van Greenpeace. Een affaire waaruit zowel Shell als Greenpeace niet onbeschadigd zouden weerkeren. De documentaire levert een unieke inkijk op het professionele actiewezen en maakt duidelijk dat Greenpeace vooral de emoties bespeelde en pas later argumenten verzamelde.

De bezetting van de Brent Spar verliep geheel volgens het draaiboek. De actievoerders richtten een centrum in, en de media verleenden er welwillend aandacht aan. Maar daarna werd het stil. Thieme: "Dat was onze grote vrees. Wij zaten daar hoog in het noorden en niemand interesseerde zich voor ons." Had Shell zijn schouders opgehaald, dan was de actie doodgebloed.

Maar Shell beging een publicitaire blunder. Met grote overmacht werd een ontruiming uitgevoerd. In één klap was de Brent Spar wereldnieuws. Daarna raakte alles in een stroomversnelling. De actievoerders probeerden weer vaste voet te krijgen op de Brent Spar en waagden zich met helikopters tussen de waterkanonnen, wat bloedstollende beelden opleverde. De Brent Spar werd door twee reusachtige sleepboten langzaam naar de Atlantische Oceaan gesleept, geëscorteerd door tal van hulpschepen, en de Greenpeace-bootjes circelden er als horzels omheen om het transport te vertragen. Er ontstond een ware oorlogstemming. In Duitsland werden bomaanslagen uitgevoerd op Shellstations en -kantoren.

Pas aangekomen op de dumpplaats haalde Shell bakzeil. Terwijl John Major in het Lagerhuis de dumping verdedigde, draaiden de reuzenslepers langzaam om en trokken de Brent Spar terug. De actievoerders vielen elkaar in de armen en plots, alsof de goden hun instemming niet konden onthouden, verscheen een regenboog boven de Brent Spar.

Bleef over de vraag of dumping werkelijk zo'n ramp was. Op dit punt bleek Greenpeace zijn hand overspeeld te hebben. Om de milieuramp op te blazen had Greenpeace gesteld dat zich 5.500 ton olie in de Brent Spar zou bevinden. Shell schatte het op 100 ton. Het bleken er 500 te zijn. De media namen het Greenpeace erg kwalijk om voorgelogen te zijn.

Een geschenk uit de hemel: de slag om de Brent Spar (1), Ned.3, 20.55-22.00u.