NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteur KAREL BERKHOUT
AMSTERDAM, 15 JAN. De Nieuwe Economie heeft afgelopen week zijn gezicht laten zien op de Amsterdamse effectenbeurs. In de aangekondigde herschikking van de toonaangevende beurs-graadmeter, de AEX-index, moeten enkele Oude Ondernemingen plaatsmaken voor Nieuwe Ondernemingen. Het verdwijnen van onder meer KLM en Océ voor onder meer Getronics en UPC symboliseert hoezeer de traditionele bedrijfstakken in Nederland worden overvleugeld door de nieuwe.

De Nieuwe Economie staat zo ongeveer voor een aanhoudende economische groei zonder inflatie, doordat technologische vernieuwing zorgt voor een voortdurende productiviteitsstijging. Op de beurs staat Nieuwe Economie vooral voor een grote waardering van beleggers voor de ondernemingen, die de technologische vernieuwing moeten verwerkelijken. Het verklaart op de Amsterdamse beurs de opmars van KPN (telecommunicatie), Philips (halfgeleiders) en ASML (chipmachinefabrikant), maar ook van de nieuwkomers UPC (kabels) en Getronics (automatisering) in de AEX.

De Amerikaanse mega-fusie van het Internet-bedrijf AOL met het mediaconcern Time Warner, die begin deze week bekend werd gemaakt, heeft de tot op heden nogal virtuele economie wat tastbaarder gemaakt. The net gets real, kopte The Economist deze week dan ook. Eindelijk is er een soort maat voor de astronomische koersen van Amerikaanse Internet-ondernemingen, die enkele honderden malen de winst bedragen - voor zover er een winst is. Zoals Yahoo dat deze week een winst van 48 dollarcent per aandeel bekendmaakte op een moment dat de koers bijna 400 dollar was. In Nederland, waar pas met de beursgang van WorldOnline later dit jaar het eerste echte Internet-bedrijf in de notering zal komen, gaf AOL/Time Warner vooral een impuls aan de uitgevers. Zie je wel, ook die moderne Internet-jongens hebben 'content' nodig van de uitgevers, was de gedachte bij beleggers. De koersen van VNU, Reed Elsevier en Wolters Kluwer gingen dan ook omhoog, hoewel deze uitgevers anders dan TimeWarner vooral wetenschappelijke en professionele informatie verspreiden.

Het was balsem op de ziel, want na jaren van fantastische winst- en koersstijgingen zijn Wolters Kluwer en Reed Elsevier vorig jaar achterop geraakt bij het beursgemiddelde. Lang hebben zij met succes 'geklommen in de piramide' door zaken met een laag rendement (drukkerijen, boekhandels, publieksinformatie) te verruilen voor zaken met een hoog rendement (bijvoorbeeld wetenschappelijke tijdschriften).

Het Internet heeft de uitgevers nu een soort identiteitscrisis bezorgd. Het net noopt uitgevers te overwegen toch weer in de distributie te gaan, zij het nu in elektronische vorm. Anders dan bij bijvoorbeeld autofabrikanten raakt dat aan het wezen van de uitgever. Want wat is de uitgever nog als anderen - wetenschappers, juristen - het geestelijk kapitaal scheppen dat verspreid wordt op een netwerk dat van iedereen is?

Evenals de uitgevers zelf, worstelen de beleggers op de beurs nog. De Telegraaf maakte deze week bekend dat de winst onder druk komt door omvangrijke investeringen in de eigen Internet-activiteiten. En werd keihard afgestraft met een koersval. VNU dat een tijdje terug een bestaand Internet-bedrijf heeft gekocht beleeft een koersrally. De Haarlemse uitgever van onder meer Libelle is nu zowaar een Internet- fonds.

De uitgevers mogen zich dan bevinden op een breukvlak van de Oude en de Nieuwe Economie, andere ondernemingen lijken voorgoed deel uit te zijn gaan maken van de Oude. De handelsfirma Buhrmann, het residu van het mislukte en ontbonden fusieproduct KNP BT, verdwijnt uit de toonaangevende AEX-index. De luchtvaartmaatschappij KLM en de kopieerapparatenfabriek Océ valt hetzelfde lot ten deel.

Vooral de verdwijning van KLM heeft een grote symbolische waarde. De oudste luchtvaartmaatschappij ter wereld belichaamde met zijn verre vluchten de Nederlandse ondernemingszin tot over de grenzen. Océ kan vaststellen dat het ondanks de hoogontwikkelde kopieermachines niet geldt als high tech-bedrijf. Het praktische gevolg voor de gevallen sterren komt voort uit het principe van de winner takes all, dat ook wel wordt toegeschreven aan de Nieuwe Economie. Grote instituten beleggen tegenwoordig in de index en gooien de gevallen ondernemingen onherroepelijk uit de portefeuille. Wie door verlies op de beurs uit de index valt, ziet deze val dus nog verder versnellen. En zal het moeilijker krijgen geld aan te trekken op de beurs of overnames te doen. De verliezer verliest alles.

Wie volgt? De vijf minst verhandelde fondsen in de AEX zijn nu Corus, Hagemeyer, Vendex, DSM en nieuwkomer Gucci - overwegend oude industrie- en handelsbedrijven. Wie komt? De mobiele telefoon-poot van KPN die naar verwachting naar de beurs komt, geldt als een geheide kandidaat. En dat terwijl KPN al zo explosief is gegroeid. De winnaar neemt inderdaad alles.

( a d v e r t e n t i e s )