NIEUWSSELECTIE
KORT NIEUWS
RADIO & TELEVISIE
MEDIA
Le Monde des
Débats, nieuw op de bladenmarkt, markeert een wijziging in
de houding van de Franse intellectuele elite: minder politiek, minder
abstract en nieuwsgieriger naar de buitenwereld
PARIJS, 4 JAN. De redactielokalen van Le Monde des Débats in de buurt van de Place Saint-Michel in Parijs beslaan minder vierkante meters dan de postkamer van een gemiddeld regionaal dagblad in Nederland. Het Franse discussieblad bestaat een half jaar en vindt iedere maand zijn weg naar rond de 30.000 kopers, maar redactionele weelde staat niet op het programma. De vrijwel voltallige redactie, een hand vol, loopt rond het middaguur naar een soort sportcafé om de hoek. Daar wordt iedere donderdag het nuttige met het eetbare gecombineerd. Men heeft een prijsje afgesproken zodat het redactiebudget niet te zwaar wordt belast en er toch een glas wijn afkan. Het werk is een gedeelde fascinatie die vooral niet van de daken wordt geschreeuwd.
Jacques Derrida, de bekende socioloog, is er over de universele roep om vergeving ondervraagd. Zijn collega Edgar Morin zou antwoord geven in het januari-nummer. Er wordt een debat georganiseerd over sociale stijging: komen steeds meer mensen beter terecht dan hun ouders? Een Franse econoom en een Amerikaanse journalist schrijven over 'de wereld besturen na Seattle'. De sfeer is los en snel, maar geconcentreerd. Allen zijn journalisten met meer dan tien jaar ervaring, behalve geestelijk vader en hoofdredacteur-op-afstand, de socioloog Michel Wieviorka. Hij is de opvolger van Alain Touraine aan de Ecole de Hautes Etudes et Sciences Sociales (EHESS) aan de Boulevard Raspail. Zijn wetenschappelijke aandacht gaat uit naar zaken als integratie, geweld en natievorming. De rest van de wereld interesseert deze duizendpoot even veel: " Ik heb altijd nog eens een krant willen maken."
Dit voorjaar heeft Wieviorka met zes vrienden en geestverwanten, onder wie de econoom Elie Cohen en de politicoloog Pascal Perrineau de daad bij het woord gevoegd. Omdat zij in Frankrijk een werkelijk intellectueel debat misten. " Men negeert of verkettert elkaar", schreef Michel Wieviorka in zijn eerste hoofdartikel. "Wij zijn moe van de eenvormige waarheden, of ze nu liberaal of anti-liberaal zijn. De tijd vraagt bovendien om nieuwe ideeën."
De titel Le Monde des Débats bleek 'vrij' te zijn; onder die naam was de krant in 1992 een bijlage begonnen die in 1995 ophield te bestaan. Met een klein beetje eigen geld, en enkele tonnen van een kleine uitgever en een idealistische geldschieter kon de titel worden gepacht en een redactie opgezet. De krant Le Monde was blij met de wedergeboorte, maar staat verder buiten het project.
Sinds maart is iedere maand een blad op half krantenformaat uitgekomen dat zijn naam en die opdracht waarmaakt. Met een duidelijk gevoel voor de korte en de langere lijn in de actualiteit zijn debatten op touw gezet over uiteenlopende onderwerpen als: Strenger toezicht op de pers, Jürgen Habermas over Kosovo, Europa gezien uit het oosten; Moet Turkije lid worden van de EU, en: Amerikaans anti-amerikanisme.
Naast deze verfrissende aandacht voor de rest van de wereld werden ook bij uitstek Franse thema's aangesneden. Naar aanleiding van het zowel links als rechts opkomend 'soevereinisme' stonden in september acht stukken in Le Monde des Débats over 'De Republiek (en het Frans) in gevaar'. De twee voorlieden van de grootste vakcentrales CFDT en CGT debatteerden voor het eerst met elkaar.
Het ontstaan van Le Monde des Débats is een teken dat Frankrijk misschien bezig is een minder politiek land te worden. Het getuigt meer van interesse in ingewikkelde vraagstukken dan van bepaalde standpunten. "De lezers komen overal vandaan", zegt adjunct- hoofdredacteur Sophie Gherardi, "al zullen ze misschien iets vaker links dan rechts staan: Franse intellectuelen zijn nu eenmaal nog steeds licht links."
Dat neemt niet weg dat het langzamerhand om een ander soort gaat. Jaren kon men in ieder debat rekenen op 'de Franse intellectuelen'. Die schreven boeken, niet altijd even leesbaar, maar iedereen had het over hun positie. In maandbladen als Esprit (onder leiding van Olivier Mongin) of Le Débat (van Pierre Nora) kon men soms de onderstromen van hun denken terugvinden; knap, maar zelden opwindend en even duur als een boek. Bovendien was de actualiteit ver te zoeken.
In het buitenland wordt Le Monde Diplomatique gehouden voor een belangrijke spiegel van Frans denken, vooral over wereldverhoudingen. In werkelijkheid is dat maandblad ook in handen van een losse redactie, die de naam heeft gepacht van de krant. Het is allerminst een Franse tegenhanger van Foreign Affairs, zoals de titel suggereert. Onder leiding van Ignacio Ramonet is het een blad dat links van de Parti Socialiste staat en met een stram anti-Amerikaanse blik het onrecht in de wereld gispt. Afkeer van het marktprincipe hoeft geen bezwaar te zijn, vervelender is dat Le Monde Diplomatique zo voorspelbaar is. Sartre is niet meer en rond Bernard-Henri Lévy en de zijnen wordt het ook stiller. Nu is er Le Monde des Débats, Frankrijks jongste krant voor lezers die aan de krant niet genoeg hebben.
Le Monde des Débats, 24 francs, redactie: 33, Rue Saint- André des Arts, 75006 Paris; abonnementen: 70, Rue Compans, 75019 Paris en sinds kort: www. celf.fr; Dagblad Le Monde: www.lemonde.fr. Le Monde Diplomatique: www.monde-diplomatique.fr.
Dit is het laatste artikel van Marc Chavannes als onze correspondent in Parijs.
4 JANUARI 2000