NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN
JERUZALEM, 23 DEC. "Het is een goed idee om een extra veiligheidsdeur in de Heilige-Grafkerk te openen", zegt de Grieks-orthodoxe priester Cideros. Hij zit op een krukje niet ver van de plaats in de Grafkerk waar Jezus volgens christelijk geloof 2.000 jaar geleden werd gekruisigd en begraven en herrees. Een oudere priester met een lange witte baard tegenover hem sist wat in het Grieks. Priester Cideros zwijgt meteen en kijkt vroom omhoog. De kwestie van een tweede toegangsdeur voor de kerk, die Israel met een stortvloed aan pelgrims in aantocht om veiligheidsreden wenst, ligt zeer gevoelig, om inter-kerkelijke en politieke redenen.

Een Franciscaner monnik uit Italië loopt met gekruiste armen te ijsberen in de kerk. "Als het over de deur gaat heb ik niets te zeggen", bijt hij in het Italiaans van zich af. Hij blijft rondjes lopen in de kerk waar naast de rooms-katholieken en de Grieks- orthodoxen, ook de Armeniërs, kopten, Syrisch-orthodoxen en Ethiopiërs onderdak hebben gevonden. Alle denominaties bewaken hun 'gebied' met heilige naijver tegen iedere overschrijding en verdedigen elke inmenging met heilig vuur.

In de tijd van de kruisvaarders telde de Grafkerk volgens Ori Mor, de Israelische ambtenaar van het ministerie van Religieuze Zaken die contacten onderhoudt met de verschillende christelijke gemeenschappen, twaalf uitgangen. "De kruisvaarders waren wijs", zegt hij. Met een stortvloed van pelgrims in het nieuwe millennium in het vooruitzicht dringt Mor er namens geïnteresseerde regeringen al geruime tijd bij de kerkelijke leiders op aan ter wille van de veiligheid op zijn minst één vluchtdeur te maken tegenover wat nu de enige toegangsdeur is.

Jaarlijks brengen 700.000 mensen een bezoek aan de Grafkerk, die duizenden bezoekers plaats biedt. Dit aantal zou in het jaar 2000 volgende jaar wel eens tot een miljoen kunnen aanzwellen. Een tweede deur in de Grafkerk, is volgens Mor dan ook een absolute veiligheidsvoorwaarde. Sommige christelijke persoonlijkheden delen deze opvatting, maar hun oordeel wordt overstemd door het spanningen oproepende slepende conflict tussen Israel en de Palestijnen over de status van Jeruzalem. Twee Israelische politieagenten die op eerbiedige afstand van de enige deur van de Grafkerk lusteloos een oogje in het zeil houden, zeggen dat er een ramp kan gebeuren als de kerk propvol is en ook voor het kleine pleintje voor de kerk de pelgrims elkaar verdringen. "Als er brand in de kerk uitbreekt, kan één deur de vluchtende massa niet tijdig doorlaten. De mensen vertrappen elkaar dan in paniek. Daarom moet een op zijn minst een tweede deur komen in de kerk, als een soort veiligheidsventiel". In 1834 werden ongeveer 300 christenen tijdens een uitbarsting van paniek in de Grafkerk bij hun vlucht naar de deur door de menigte vertrapt. De twee politiemannen weten met zekerheid te zeggen dat er geen tweede deur komt. "Dat heeft niets met politiek of de status van Jeruzalem te maken", menen zij. "De verschillende christelijke kerken die de Grafkerk verdelen, zullen het nooit met elkaar eens kunnen worden over de plaats waar die tweede deur moet komen. Iedere steen is heilig. Daar mag niet aan worden getornd. Zelfs als het om een deur gaat die levens kan redden." Westerse diplomaten in Jeruzalem die de betrekkingen tussen Israel en de kerken volgen, zeggen dat er nu de kwestie-Jeruzalem in het Israelisch-Palestijnse vredesoverleg op de politieke agenda staat, helemaal geen kijk op is dat de kerken inmenging van Israel in de Grafkerk zullen dulden. "De kerken willen niet dat in deze cruciale periode onder druk van Israel de status-quo in de Grafkerk wordt gewijzigd. Juist nu willen ze aan de religieuze status-quo vasthouden", merken zij op. Volgens deze Westerse bronnen in Jeruzalem heeft de recente Israelische knieval voor de islam in Nazareth bovendien enorm veel kwaad bloed bij de kerken gezet. Israel stemde ondanks felle protesten van het Vaticaan in met de bouw van een moskee naast de Basiliek van de Aankondiging in Nazareth. "Dat heeft de deur gesloten voor een tweede deur in de Grafkerk", zeggen de diplomaten. "De relatie tussen Israel en de kerken is niet hartelijk. Dat maakt het vinden van een oplossing voor een tweede deur in de Grafkerk nog moeilijker dan het al is met de traditionele spanningen tussen de verschillende kerkgenootschappen in de Grafkerk", voegen zij daar aan toe.

De Grafkerk maakt een onverzorgde en rommelige indruk. De kerken kunnen niet tot gezamenlijk onderhoud besluiten. Vooral de Syrisch-orthodoxe kerk in de Grafkerk is buitengewoon slecht onderhouden. Het ziet er afgeleefd uit. Het hout van het altaar lijkt te breken en al heel lang is er geen verfkwast aan te pas gekomen.

Als deze stand van zaken maatgevend is voor samenwerking, is de kans klein dat de zes denominaties het ooit eens zullen worden over de plaats waar de veiligheidsdeur moet komen. En zo is de Grafkerk op de kaart van de Israelische politie in het jaar 2000, als de pelgrims naar verwachting in recordaantallen zullen komen, een onveilige plaats.

( a d v e r t e n t i e s )