NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Bezuinigingen in het ruimteonderzoek van de VS dreigen de kwaliteit aan te tasten, zo blijkt uit de tegenslag met de Mars Polar Lander.

Door GEORGE BEEKMAN

ROTTERDAM, 8 DEC. Het lijkt vrijwel uitgesloten dat er nog iets zal worden vernomen van de Mars Polar Lander, de Amerikaanse ruimtesonde die afgelopen vrijdagavond een zachte landing op de zuidpool van Mars had moeten maken. Hoewel de pogingen om in contact met de Marslander te komen nog enkele dagen zullen doorgaan, gaat de NASA er nu van uit dat de sonde als verloren moet worden beschouwd. Dit is een tweede tegenslag voor het Mars Surveyor programma van de ruimtevaartorganisatie NASA.

In september verdween bij Mars al het zusterschip van de Polar Lander. Deze Climate Orbiter had in een baan om Mars moeten komen, maar liet na het inschakelen van zijn afremmotor niets meer van zich horen. Beide Marsverkenners waren niet alleen gebouwd voor wetenschappelijk onderzoek, maar vooral om te testen of NASA in staat is tot onderzoek in het zonnestelsel met behulp van ruimtevaartuigen die veel minder duur zijn dan in het verleden. Zijn de bezuinigingen te ver gegaan?

In de jaren zestig en zeventig was Mars het doelwit van ambitieuze onderzoeksprojecten: de Mariners en Vikingen. Na die gouden tijden werden de budgetten voor ruimteonderzoek echter elk jaar teruggeschroefd. In de jaren tachtig ontwikkelde de NASA daarom een andere strategie, door NASA-baas Daniel Goldin bondig "sneller, beter, goedkoper" genoemd. Hieruit ontstond het Discovery-programma: onderzoek in het zonnestelsel met sondes die in drie jaar kunnen worden gebouwd en maximaal zo'n 150 miljoen dollar kosten. Het tweede product van deze nieuwe strategie was Pathfinder, die in 1997 op Mars de show stal en die tevens de eerste was van een serie ruimtesondes voor speciaal het onderzoek op Mars: het Mars Surveyor project.

Het verlies van de Climate Orbiter blijkt in wezen het gevolg van een menselijke fout.

De nu verdwenen Climate Orbiter en Polar Lander waren gebouwd door Lockheed Martin Astronautics, terwijl de vlucht werd geleid vanuit het Jet Propulsion Laboratory in Pasadena. Het LMA-team werkt met Engelse meeteenheden, het JPL-navigatieteam met metrische eenheden. Dit leidde tot fouten, die uiteindelijk tot gevolg hadden dat de Climate Orbiter op Mars neerstortte of er langs is geschoten.

Onderzoek liet echter ook zien dat men de fout had kunnen ontdekken wanneer tijdens de vlucht méér checks and double checks waren verricht. Deze nalatigheden zouden voortvloeien uit een tekort aan en overbelasting van personeel en die stuatie zou weer een gevolg zijn van het al jaren slinkende NASA-budget. Terwijl het aantal projecten voor ruimte-onderzoek sinds het begin van de jaren negentig globaal driemaal zo groot is geworden, is het budget daarvoor in die periode verminderd van 17 naar 14 miljard dollar. Het is niet voor het eerst dat verkenners bij Mars verdwijnen, want voor een landing op Mars (of een andere planeet) zijn vele technologische hoogstandjes nodig. Sinds 1964 zijn er dertien Amerikaanse verkenners naar Mars gestuurd, waarvan er acht (vrijwel) geheel zijn geslaagd. Rond 1970 schommelde het succespercentage tussen de 60 en 75 procent. Nu, na de twee recente verliezen, zit men op 62 procent. Pas als ook de volgende Marsvlucht mislukt, is het duidelijk dat men bij NASA op de verkeerde weg zit.

Kijken we naar alle ruimtesondes die in het kader van NASA's nieuwe strategie zijn gebouwd, dan is er nu al reden tot zorg. Alle vijf de niet voor Mars bestemde ruimtesondes hebben namelijk probleemloos gefunctioneerd of een groot deel van hun onderzoek kunnen verrichten: bij hen heeft de nieuwe strategie succes. Maar van de vier goedkopere Marsverkenners die sinds 1996 zijn gelanceerd, was slechts de helft een succes. Zou het routine-karakter van de productie van Marssondes tot een wat grotere nonchalance leiden?

Het verlies van de twee Marsverkenners zal van invloed zijn op de logistiek van het toekomstige Mars Surveyor programma. Het belangrijkste doel van de tweejaarlijkse dubbelvluchten is het opdoen van ervaring om in 2005 bodemmateriaal van Mars naar de aarde te kunnen halen. Eén van de schakels in die keten is nu weggevallen. Verder zou de in september verdwenen Climate Orbiter moeten fungeren als reserve-relais-station voor de in 2002 op Mars arriverende lander. Nu moet hiervoor een andere oplossing worden gevonden en het laat zich aanzien dat dit alles ook zal doorwerken naar de nog latere vluchten.

( a d v e r t e n t i e s )