NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Boijmans heeft recht op doek Toorop

Door onze kunstredactie
ROTTERDAM, 7 DEC. Uit een onderzoek naar de omstreden herkomst van een doek van de schilder J.Th. Toorop blijkt dat Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam de rechtmatige eigenaar is.

Dit concludeert de historicus A.J. Bonke, die in opdracht van de gemeente Rotterdam de afgelopen maanden traceerde hoe het schilderij De Thames bij Londen van Toorop in de collectie terecht kwam. Het werk maakte deel uit van de verzameling van de Duitse familie Flersheim, die eind 1936 op de vlucht voor de nazi's zijn bezittingen achterliet en later via België in Nederland kwam te wonen. Hun collectie werd opgeslagen, in 1937 gedeeltelijk geveild en de rest in beslag genomen. Een kleinzoon van Edith Flersheim, de dochter die als enige de oorlog overleefde, vroeg eind vorig jaar naar de herkomst van Toorops werken in Boijmans. De grootouders van deze man, de 78-jarige bankier Walter Eberstadt uit New York, bezaten zo'n vijftig schilderijen van voornamelijk Duitse kunstenaars. Door hun vriendschap met Toorop, die zij in Domburg hadden leren kennen, was met name deze 'buitenlandse' kunstenaar met zeventien doeken en tekeningen destijds ruim vertegenwoordigd in hun collectie.

In januari 1937, zo blijkt nu, werd het doek De Thames bij Londen door de kunsthandel aan Boijmans aangeboden, twee maanden voordat de familie Flersheim in het bevolkingsregister in Amsterdam werd ingeschreven. Boijmans kocht het doek aan. Hoewel de Duitse staat in 1956 een schadevergoeding betaalde voor onder meer de Toorop die tijdens de oorlog geconfisqueerd zou zijn, vermoedt Bonke nu dat Flersheim hetzelfde schilderij eerder via de kunsthandel op de markt bracht. Walter Eberstadt heeft laten weten het oneens te zijn met de conclusies van Bonke. Volgens hem was het voor zijn grootouders destijds niet mogelijk kunstwerken of de opbrengst daarvan mee te nemen uit Duitsland.

Een tekening van Toorop, getiteld Godsvertrouwen, eveneens in bezit van Boijmans, behoorde vermoedelijk wel tot de in beslag genomen kunstwerken. In 1942 kochten particulieren het blad aan in de kunsthandel en in 1943 schonken ze het aan de Stichting Museum Boijmans Van Beuningen. "Omdat het particulier bezit betreft is het niet aan de gemeente Rotterdam maar aan het bestuur van de stichting om te beslissen welke gevolgen het aan deze conclusie en de claim van de heer Eberstadt verbindt," aldus de gemeente. Bonke onderzocht vorig jaar de herkomst van in totaal 5.000 voorwerpen die tijdens of vlak na de oorlog in Rotterdamse gemeentelijke musea terecht zijn gekomen. Dat resulteerde in de teruggave van het paneel Stilleven met Tulp van Dirk van Delen. Bonke sluit niet uit dat zich nog rechthebbenden melden, aangezien de herkomst niet in alle gevallen in archieven is te achterhalen.

( a d v e r t e n t i e s )