NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Niet alleen de Nederlandse monarchie worstelt met de verhouding koningshuis en pers. Het thema is een vast gespreksonderwerp van Europese koninklijke adviseurs.

Door een onze redacteuren

ROTTERDAM, 3 DEC. De naaste adviseurs van acht regerende koningshuizen in Europa zullen het er zeker over hebben, het letterlijk citeren van uitspraken van het staatshoofd, zo verwacht een raadgever van de Belgische koning Albert II. "Ik kan de consequenties nog niet overzien", zegt de adviseur op voorwaarde van anonimiteit. "Maar misschien hoort het bij het moderne koningschap."

De adviseurs van de koningshuizen hebben sinds 1983 op Nederlands initiatief een praatgroep, die ongeveer eens per jaar bijeenkomt en kan rekenen op de instemming van de desbetreffende vorsten. Het thema 'verhouding tot de pers' staat vrijwel elke keer op de agenda. De volgende keer dus het feit dat de Nederlandse koningin begin deze week letterlijk werd geciteerd in deze krant.

Zaterdag zei koningin Beatrix tijdens het veertigjarig jubileum van het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren dat "de leugen regeert" in de vaderlandse journalistiek. Volgens Beatrix worden de media ontsierd door "slordigheden", "spelfouten", "onzorgvuldigheden" en "eenzijdigheid".

De discussie die nu in Nederland wordt gevoerd, speelt zich ook in Noorwegen af. Mag koning Harald letterlijk worden geciteerd of geldt de regel 'wel toeschrijven, niet citeren'? De koning houdt regelmatig lunches en diners met hoofdredacteuren waarbij "de wereld even wordt doorgenomen", zegt koninklijk voorlichter M. Hagen. In de kranten verschijnt soms een verslag waarin de koning niet letterlijk wordt geciteerd. Onlangs beklaagde de koning zich over de agressiever wordende pers en het gebrek aan respect voor de privacy van de koninklijke familie. Een dag later werden zijn uitspraken wél letterlijk geciteerd. "Dit moet behoren tot het incasseringsvermogen van een volwassen democratie", schreef hoofdredacteur J. Michelet van het linkse dagblad Klassekampen in een commentaar.

In België is een gesprek met de koning altijd off the record, dat wil zeggen: er mag niet uit worden geciteerd. De uitspraken van de koning mogen zelfs nooit in de woorden van de journalist worden samengevat. Dat zal ook niet snel gebeuren, meent Derk-Jan Eppink, tot voor kort journalist bij de Belgische krant De Standaard. Want volgens hem houdt de Belgische koning zich ook off the record altijd op de vlakte.

Ook in Groot-Brittannië waakt koningin Elizabeth ervoor profilerende uitspraken te doen, zo leert een rondgang langs Britse journalisten. "De koningin zal nooit iets spontaan of rechtstreeks zeggen in het bijzijn van journalisten", verzucht royalty reporter Richard Kay van de Daily Mail. Dit in tegenstelling tot de echtgenoot van de koningin, prins Philip. Onlangs opende hij een futuristisch gebouw en zag dat een stopcontact scheef zat. "Dat is zeker aangelegd door een Indiër", was zijn reactie. Een dag later was die opmerking het nieuws van de dag.

Koningin Margrethe II van Denemarken heeft zelfs geen voorlichter. "Op officiële missies in het binnen- of buitenland nemen de ministeries van Binnenlandse respectievelijk Buitenlandse Zaken die functie waar", zegt Ole Madsen van het Internationaal Persbureau in Kopenhagen. Deense journalisten schieten de koningin soms aan wanneer ze door de hoofdstad wandelt met een veiligheidsman. Madsen: "Op vragen reageert ze zeer neutraal. Ze zorgt ervoor dat het te oninteressant is om af te drukken."

Zie ook:

'De pers is niet slechter' (30 november 1999)
Beatrix kritisch over pers (29 november 1999)

( a d v e r t e n t i e s )