NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Vanmiddag opende de koningin in Utrecht het dienstencentrum van de Samen op Weg-kerken. Het fusieproces van de drie protestantse kerken zit echter muurvast.

Door onze redacteuren STEVEN DERIX en GUIDO DE VRIES

VOORTHUIZEN, 1 DEC. Het is zondagochtend, elf uur. Vrouwen met hoeden, mannen in pak en zondags geklede kinderen verlaten de hervormde kerk in Voorthuizen. De avondmaaldienst zit er op. Zoals gebruikelijk is de opkomst goed geweest. In Voorthuizen gaan op de Dag des Heeren gemiddeld nog tweeduizend hervormden naar de kerk, zegt dominee Gijsbert van den End. Sommigen zelfs tweemaal.

De hervormde gemeente is vitaal, zegt Van den End. Voor de restauratie van de dorpskerk en de bouw van een kerkelijk centrum brachten de vierduizend gelovigen de afgelopen vijf jaar drie miljoen gulden bij elkaar. De hervormde gemeente Voorthuizen heeft twee predikanten; onlangs is een pastoraal werker/ evangelist benoemd "zonder dat daar subsidie aan te pas kwam", vertelt Van den End. "Het tekent de offerbereidheid van onze gemeente."

In 1886 scheidde dominee W. van den Berg zich in Voorthuizen, een dorp halverwege Amersfoort en Apeldoorn, door een doleantie (klaagschrift) af van de hervormde kerk, waarin het volgens hem ontbrak aan religieus élan. Een groot gedeelte van de hervormde kerkleden ging met hem mee en stichtte een eigen, gereformeerde gemeente. Sindsdien gaan hervormden en gereformeerden in Voorthuizen apart ter kerke. Het Samen op Weg-proces, dat de fusie tussen hervormden, gereformeerden en lutheranen mogelijk moet maken, heeft hier de afgelopen jaren weinig aan veranderd. De SoW-gedachte leeft weinig in onze gemeente, vertelt Van den End. "Er is op kerkenraadniveau wel eens over gesproken. Er is een gemeente-avond aan gewijd. That's all." Intussen lijkt het Samen op Weg-proces de beslissende fase te zijn ingegaan. Vandaag opent koningin Beatrix in Utrecht het 'landelijk dienstencentrum' van de SoW- kerken. Met het betrekken van één pand worden de arbeidsorganisaties van de drie kerken in elkaar geschoven. Salarisadministratie, armenzorg via het diakonaat, zending, kerkrechtelijke kwesties, voortaan wordt het allemaal vanaf één plek geregeld. "Een mijlpaal", vindt Barend Wallet, secretaris van de raad van deputaten, die het SoW-proces begeleidt. "We hebben nu meer achter de rug dan we nog voor de boeg hebben."

De euforie ontbreekt, zegt Bert Berkhout, oud-secretaris oecumene van de hervormde kerk. "De opening van het dienstencentrum komt in een tijd dat het Samen op Weg-proces lijkt te haperen. De idealisten die er in de jaren zestig mee begonnen, zijn allemaal dood. De mensen die er tegen zijn, roeren zich. En de hervormde en gereformeerde gemeenten die al jarenlang samenwerken, interesseert het niet zo veel meer. De tragiek van het SoW-proces is dat het meer dan dertig jaar heeft geduurd. Maar ja, we kunnen nu niet meer terug." De geschiedenis van het Samen op Weg- proces gaat terug tot de jaren vijftig. Jonge hervormde en gereformeerde dominees vonden het vreemd hun leden bij verschillende kerken waren opgedeeld. De verschillen bleken vooral overbrugbaar op plaatsen waar protestanten in de minderheid waren, zoals in Zuid- Nederland en in de nieuwbouwwijken die overal uit de grond werden gestampt. De lokale samenwerking kreeg in 1966 een naam, zegt Wallet. "We kregen voor elkaar dat de hervormde en de gereformeerde synode samen vergaderden. Toen dachten we nog aan eenwording binnen tien jaar." Toch duurde het tot 1987 voordat hervormden, gereformeerden en lutheranen een intentieverklaring ondertekenden waarin ze uitspraken voortaan Samen op Weg te willen. Sindsdien is in een belangrijk deel van de ruim 1.500 hervormde gemeenten een vorm van samenwerking met de gereformeerden aangegaan, zegt Wallet. Vooral in de grote steden werden hervormden en gereformeerden door het teruglopend ledental en geldgebrek in elkaars armen gedreven. "Er zijn zo'n 800 gereformeerde gemeenten in Nederland", zegt Wallet. "Daarvan zijn er 650 gefedereerd met de hervormden."

Op centraal niveau gaat het echter minder goed met de 'verloving'. Vorig jaar kon geen overeenstemming worden bereikt over een nieuwe naam voor de toekomstige fusiekerk. Er is ruzie over het centraliseren van de predikantenopleidingen. En de conservatieve vleugel binnen de hervormde kerk, verenigd in de Gereformeerde Bond (450 gemeenten) wil helemaal van geen fusie weten.

Jan van der Graaf, secretaris van de Gereformeerde Bond, is vandaag niet aanwezig bij de opening van het dienstencentrum. "Niet om het centrum te boycotten of te ontkennen", zegt hij. "Ik verzet me alleen tegen het feit dat de 'werkplaats' van de SoW-kerken open gaat. Het verenigingsproces van de SoW-kerken zit immers muurvast. We zijn niet verenigd, maar hebben al wel een kantoor." Dominee Van den End uit Voorthuizen is ook van de Gereformeerde Bond. Aan samenwerken met de gereformeerden heeft hij dus geen behoefte. Bovendien ontbreekt de economische noodzaak. "Er is hier bijna geen teruggang van het aantal leden." Maar wat als het tot een fusie van bovenaf komt? "Dan worden we meegenomen onder de grote paraplu. Maar in Voorthuizen verandert er niets. "

( a d v e r t e n t i e s )