NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De protesten tegen het studiehuis in havo en vwo waren te voorspellen. De aansluiting op het hoger onderwijs moest nu eenmaal beter, vond de politiek.

Door onze redacteuren
JOOST ORANJE en FREDERIEK WEEDA

ROTTERDAM, 24 NOV. Met de wetenschap van vandaag is de brief die het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) op 3 april 1995 aan de Tweede Kamer stuurde toch wel opmerkelijk. "Al jaren is gebleken dat het vwo en het havo niet opleiden waarvoor ze zouden moeten opleiden. Het blijkt namelijk dat scholieren die in studenten veranderen, vaak de noodzakelijke vaardigheden voor het hoger onderwijs ontberen. Alom is geconstateerd dat de aansluiting tussen voortgezet onderwijs en HO slecht is. Dit is één van de redenen waarom het vwo en het havo drastisch hervormd moeten worden", aldus de organisatie. Maar nu die drastische hervorming eenmaal in gang is gezet, vraagt het LAKS haar leden op te stomen naar het Haagse Malieveld om daar te protesteren tegen 'de Tweede Fase'. Duizenden leerlingen in de hoogste klassen van het havo en vwo, die als eerste volledige lichting zijn begonnen aan de vernieuwde examenprogramma's, zullen hun onvrede op 6 december kenbaar maken. Eén ding lijkt, na de commotie van de afgelopen dagen rond het 'studiehuis', duidelijk: aan de noodzakelijkheid van de operatie wordt door weinigen getwijfeld, de problemen liggen in de uitwerking. Na drie maanden studiehuis blijken veel leerlingen meer tijd kwijt te zijn aan de veertien examenvakken en de vele opdrachten dan de beoogde veertig uur per week. Bovendien moeten ze zich ontpoppen als nieuwsgierige studentjes die hun schoolwerk zelfstandig kunnen plannen. Tussen bijbaantjes, sport en nachtrust door. "Daarop heeft niemand ons voorbereid", klaagt 4-vwo-leerling M. Naser in Zaandam. "Je kunt toch niet na één jaar pianoles in het Wener orkest terecht?" Zelf haalt hij het examen wel, denkt hij. Maar tijd voor zijn geliefde voetbal heeft hij niet meer. "Ik heb drie weken gemist en mijn trainer is boos op me." Toch was het uitdrukkelijk de bedoeling van de beleidsmakers dat de 'tweede fase' veel zwaarder zou zijn dan de oude. De schoolweek werd uitgebreid van officieel dertig naar veertig uur, alfa's moesten voortaan verplicht wiskunde en algemene natuurwetenschappen volgen, bèta's kregen verplicht drie vreemde talen. Niemand zou zich meer met een 'pretpakket' kunnen aanmelden bij hogeschool of universiteit. Bovendien moesten studenten al op de middelbare school zelfstandig leren werken omdat dat op universiteit en hogeschool ook van ze wordt verwacht. Daar bleek immers jaarlijks ruim eenderde van de studenten af te haken, een kostbare desinvestering in kennis.

Een zwaarder programma dus, maar zijn klachten (en afvallers) dan niet voorspelbaar? Ja, vindt voorzitter R. Zunderdorp van de ministeriële satellietorganisatie die de invoering van het studiehuis begeleidt. "Het was de Kamer die in 1997 aandrong op verplicht wiskunde voor iedereen, tegen onze zin eigenlijk. We verbaasden ons er een paar jaar geleden over dat niemand zich opwond over de geplande verzwaring van havo en vwo", aldus Zunderdorp. Uit enquêtes van zijn organisatie onder middelbare scholen en onderwijskundigen bleek volgens hem dat vijftien tot twintig procent van de huidige havo- en vwo-leerlingen het niet zou redden. Die verwachtingen zijn nooit gepubliceerd. "Het was de verwachting, niet het doel. Het doel was dat alle leerlingen harder zouden gaan werken."

De voorzitter van de verenigde universiteiten, R. Meijerink, erkent dat het " juist de bedoeling was de lat hoger te leggen". Hij onderstreept dat de leerlingen niet alleen harder, maar vooral anders moeten gaan werken. " Kritiek op zo'n ingrijpende vernieuwing is logisch, maar het is veel te vroeg om nu ineens dingen te veranderen." Met name de poging van D66-Kamerlid U. Lambrechts om nu reeds het programma te verlichten, heeft hem, maar ook andere onderwijsdeskundigen zeer verbaasd. "Kletskoek van het zuiverste water", zegt oud-staatssecretaris en bestuurskundige R. in 't Veld over de actie van de D66- parlementariër. Volgens hem moet de overheid zich nu juist niet storten op aanpassingen, maar de scholen zelf de kans geven de plannen beter uit te werken.

Middelbare scholen zullen iets selectiever worden in de toelating van leerlingen tot havo en vwo, verwacht de voorzitter van de Onderwijsraad, H. Leune. "Als ze te zwakke leerlingen aannemen, worden ze daarop afgerekend." Hij gaat ervan uit dat het leeuwendeel van de huidige leerlingen het studiehuis wel aankan. "Klachten over veertien vakken? Ze moeten wat harder werken - we geven het niet cadeau zeg! Het niveau van ons hoger onderwijs is hoog en dat moet zo blijven." Meijerink zou het betreuren als de tweede fase werkt als selectiemiddel waardoor minder studenten terecht komen in het hoger onderwijs. "Uiteraard omdat wij als universiteiten dan minder geld krijgen, maar vooral voor het land: economisch zullen we het merken als we minder know-how uitstoten."

De ophef in de samenleving over het studiehuis leidde gisteren tot een kakofonie van onderwijsjargon in de Tweede Kamer. Staatssecretaris Adelmund (Onderwijs) slingerde tijdens het wekelijkse vragenuurtje de termen over de hoofden van de Kamerleden. "Slaag-zak-regeling", "studeerbaarheid", " overladenheid", "maatregelen die de oorzaak wegnemen", "het procesmanagement met het werkveld zelf waardoor er continu gemonitord wordt" en "ongewenste selectiviteit". Het liep allemaal met een sisser af. Zelfs Lambrechts schaarde zich uiteindelijk achter Adelmund, die wil wachten op de uitkomsten van onderzoek. Feit blijft dat de scholieren die 6 december op het Malieveld demonstreren tegen de volgens hen doorgeschoten verzwaring, niet meteen geholpen zijn. "Dat is inderdaad een acuut probleem", erkent In 't Veld. "Maar ik vrees dat dt toch echt op het bordje van de scholen zelf ligt. "

Zie ook:

Begrip voor staking tegen nieuw studiehuis (22 november 1999)
Veel animo voor scholierenstaking (20 november 1999)

( a d v e r t e n t i e s )