NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE AMERIKAANSE president bezocht Europa. Maar dit keer liet hij Brussel, Londen, Parijs en Berlijn links liggen voor Istanbul, Athene, Florence, Sofia en Urosevac in Kosovo. Voor een deel was dat toeval. In Istanbul kwam de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa bijeen en daar ontmoette Clinton alle leiders die er in Europa toe doen. In Florence onderzocht hij samen met andere centrum-linkse aanvoerders de verhouding tussen kapitalisme en staatsverantwoordelijkheid, door premier Blair de Derde Weg gedoopt. Maar voor de rest stond het presidentiële bezoek vooral in het licht van de nieuwe betekenis van Zuidoost-Europa, ook wel Balkan genoemd.

De polen waartussen de visite zich bewoog lagen in Tsjetsjenië en Kosovo. In beide vanuit Europa gezien peri fere gebieden gaat het om imperiale en nationalistische aan spraken en het gewapende verzet daartegen van de meerder heid van de plaatselijke bevolking. De Noord-Kaukasus tracht het Kremlin ten koste van zijn betrekkingen met de Westerse en de islamitische wereld zijn wil op te leggen, de Serviërs beoogden, tegen dezelfde hoofdstromen in, hetzelf de met Kosovo. Met betrekking tot Tsjetsjenië moet het blij ven bij verbale en schriftelijke vermaning, in Kosovo werden de Serviërs tot vertrek gedwongen. Wie meer wil weten over de nieuwe grenzen van Europa kan nu zijn eigen conclusies trekken: zij worden bepaald door de actieradius van de NAVO.

CLINTON VERSCHEEN in Europa in verschillende capaciteiten. In Istanbul was hij de ideologische voorman van de vrije wereld die een nieuw lid dat nog niet helemaal begrepen heeft hoe vrije mensen met elkaar omgaan tot de orde riep. In het openbaar herinnerde de Amerikaanse president zijn Russische ambtgenoot aan de poging tot staatsgreep van augustus 1991 die de laatste, mede dankzij steun van de vrije wereld, afweerde en omzette in een nieuwe kans op vrijheid voor Rusland en de Russen. Een geslaagd staaltje, suggereerde Clinton, van positieve bemoeienis van het clubbestuur met de binnenlandse aangelegenheden van toen nog een outsider.

In Florence speelde Clinton de briljante economische denker die bij zijn aantreden begin 1993 zijn tijd vooruit was en inmiddels aanhang heeft verworven. In Denver destijds kreeg premier Kok een presidentiële accolade voor diens ei gen, aanvankelijk nauwelijks opgemerkte voortrekkersrol. Ditmaal was Kok afwezig, op bezoek in India. Het werd hem niet kwalijk genomen. Ook in India zou behoefte be staan aan kennisneming van de Nederlandse variant van de Derde Weg, het poldermodel. Van de nieuwe Indiase rege ring wordt in ieder geval op dit terrein veel verwacht.

ATHENE EN SOFIA bezocht de Amerikaanse president als de succesvolle leider van de voor Europa belangrijkste onderneming van het afgelopen jaar: de interventie van de NAVO in Kosovo. In de Griekse hoofdstad werd Clinton met behulp van een gewelddadige betoging, aangejaagd door de communistische partij, er aan herinnerd dat niet alle Europeanen zijn euforie over die interventie delen. Vooral in meer linkse gelederen bestaat twijfel aan de evenwichtigheid van de ingreep en de duurzaamheid van het resultaat. Maar de hoge bezoeker liet zich niet intimideren en sprak over zijn liefde en bewondering voor alles wat Grieks was.

Ten slotte was Clinton in Kosovo de opperbevelhebber van de Amerikaanse strijdkrachten die niet alleen het leeu wendeel hadden in de luchtoorlog maar ook KFOR geloofwaardigheid verlenen. De president sprak hier over de hoofden heen van zijn soldaten tot de Albanese meerderheid en riep haar op verder af te zien van toepassing van het bijbelwoord oog om oog, tand om tand. Waarnemers stelden achteraf vast dat, hoewel de dankbaarheid van het Kosovaarse volk groot is, datzelfde volk de oproep van Clinton weinig apprecieerde.

WAT NIET AAN de orde kwam, was de toenemende verwijdering tussen Europa en Amerika. De transatlantische afhankelijkheid van Europa is in Kosovo overduidelijk gebleken. Maar dat feit leidt paradoxaal genoeg tot grotere afstand tussen de twee zogenoemde pilaren onder het Atlantische dak. Europa geeft zich momenteel over aan de illusie dat het dit soort operaties in de toekomst in eigen beheer moet kunnen uitvoeren. Dat zal veel geld kosten en grote frustraties veroorzaken. Tegen die tijd bezoekt een Amerikaanse president misschien weer eens de steden waar in Europa de politiek wordt bepaald. Al was het maar om de scherven te helpen lijmen. Clinton had daar aan de vooravond van zijn laatste presidentiële jaar kennelijk geen behoefte meer aan. Hij bepaalde zich tot wat hem naar eigen inzicht een plaats in de Atlantische geschiedenis zal waarborgen.

( a d v e r t e n t i e s )